Pinksteren markeert de geboorte van de Jezus-beweging die nog steeds over de wereld gaat, en voorbij het bewustzijn van de meeste Europeanen de meest dramatische beweging in onze tijd is.
Het was een bovennatuurlijke gebeurtenis, zoals de Incarnatie en de opstanding, niet gepland en niet veroorzaakt door mensen. Hoewel de discipelen te horen hadden gekregen dat ze in Jeruzalem moesten wachten op de komst van de Geest, hadden ze geen idee waar ze werkelijk op zaten te wachten. Hoewel voorspeld door de profeet Joël, was het ongekend in de menselijke geschiedenis. Toen het kwam, met tongen van vuur en spreken in tongen, kon het alleen worden verteld in termen die het verstand te boven gingen.
Net als met Kerstmis en Pasen wordt deze ‘irrationele gebeurtenis’ nog steeds gekenmerkt door nationale feestdagen hier in Europa, waar we verondersteld worden ‘weg te zijn gegaan’ van al dat religieuze gedoe – in Oostenrijk, België, Cyprus, Denemarken, Duitsland, Griekenland, Hongarije, IJsland, Ierland, Luxemburg, Monaco, Nederland, Noorwegen, Roemenië, Zwitserland en Oekraïne.
En zelfs in Frankrijk, de bakermat van de ‘rationaliteit’! Van 2005 tot 2007, werd na een zomerse hittegolf de regering betrapt op ontoereikende gezondheidszorg voor ouderen, en werd deze dag weer een werkdag om dit financieel te compenseren.
Groot-Brittannië, ooit de uitzondering, ontbreekt in de bovenstaande lijst. Om een of andere reden werd Pinksteren een ‘bank holiday’ – wat sinds het einde van de 19e eeuw een nationale feestdag betekent, toen de Britse banken sloten voor de handel, terwijl de bankmedewerkers hun rekeningen inhaalden. De Britten noemen Pinksteren ‘Witte Zondag’, sommigen zeggen omdat het een speciale dag voor de doop was waarbij de kandidaten witte kleden droegen; terwijl een 15e -eeuwse bron uitlegde dat de Heilige Geest ‘wyt en wysdome ynto all Cristes dyscyples’ bracht, wat betekent; ‘begrip en wijsheid aan alle discipelen van Christus’.
‘Onnozel’
Ook al zijn de meeste Europeanen tegenwoordig ‘onnozel’ over Pinksteren, de viering in heel Europa is toch rationeel en gepast. Want als je erover nadenkt, zou er zonder Pinksteren geen Europa zijn zoals wij dat kennen. Met Pinksteren is de lont aangestoken van de Jezus-beweging, die in de loop van de tijd een gemeenschappelijke culturele en geestelijke basis zou leggen van Armenië tot IJsland.
Tom Holland vertelt dit verhaal in zijn nieuwe boek ‘Dominion’ waarover hij zal spreken op de eerstvolgende van de maandelijkse Schuman Talks die volgende week dinsdag 9 juni om 18.00 uur beginnen (zie hieronder). (Deze worden elke 9e van de maand om 18.00 uur gehouden om ons te herinneren aan het moment waarop Robert Schuman ‘de lont aanstak’ voor de beweging naar Europese vrede en eenheid, op 9 mei 1950 om 18.00 uur.)
Pinksteren heeft pas zin als je het hebt meegemaakt. Misschien was dat wat El Greco bedoelde toen hij zichzelf in de scène van de ‘Bovenzaal’ schilderde (in zijn schilderij boven, tweede van rechts kijkend naar de toeschouwer) als tongen van vuur die over de hoofden van de discipelen zweefden. Of El Greco (De Griek), de Kretenzische Spaanse renaissancekunstenaar die voor Picasso’s werk zeer inspirerend was, ook daadwerkelijk een persoonlijk Pinksterfeest had, weet ik niet. Maar miljoenen mensen door de geschiedenis heen, in Jeruzalem, in het huis van Cornelius en tot aan de uiteinden van de aarde – zelfs op een eiland voor de kust van Nieuw-Zeeland, hebben dat wel persoonlijk ervaren.
Want toen ik vijftien was ontmoette ik voor het eerst de Heilige Geest op deze manier, met ‘heilig lachen’, in een oude vergadertent op Great Barrier Island aan het begin van wat bekend is geworden als de Charismatische beweging. Onze hele familie raakte er bij betrokken en we begonnen vrijdagavond bijeenkomsten in ons huis die mensen uit de hele stad Auckland trok, met tot wel 80 mensen die zich in elke hoek van het huis propten.
Onverwacht
Vorige week kreeg ik een video toegestuurd van het pastorale echtpaar dat de St. Pauls kerk leidt, dat herinnert aan die tijd, het vertelt het verhaal hoe de aartsdiaken van deze Anglo-katholieke kerk, de kerk van de ‘geuren en klokken’ onze huisbijeenkomst bijwoonde. Later schreef hij dat hij, bij het binnenkomen van onze huiskamer en het zien van een van zijn parochianen daar, zich net zo schuldig voelde als dat hij in een nachtclub zou worden ontdekt. Al snel daarna, toen hij in de zijkapel van zijn kerk aan het bidden was, bad hij onverwacht in tongentaal. Vanaf dat moment werd de heilige St. Pauls kerk een centrum van vernieuwing voor zowel anglicanen als mensen van alle achtergronden, en onderdeel van een vernieuwing die de hele natie in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw beïnvloedde.
De video, gericht aan de gemeente, moedigde een geest van verwachting aan voor het onverwachte, zoals de discipelen in de bovenzaal en de aartsdiaken in de kapel meemaakten.
Het is duidelijk dat wat er in Jeruzalem gebeurde de aandacht van de toeschouwers trok en uitleg behoefde. Petrus vertelde de ‘volslagen verbaasde’ menigte (Handelingen 2:7) dat dit is wat Joël had voorspeld dat er ‘in de laatste dagen’ zou gebeuren.
Maar Jeruzalem was nog maar het begin. Deze uitstorting zou doorgaan tot alle volkeren bereikt zouden zijn. De vervulling van Joëls belofte in Jeruzalem was de belofte van de vervulling van de uitstorting van de Geest op ‘alle vlees’.
We zijn nu dichter dan ooit bij dat doel!
