Pinksteren is een feest om de geboorte van de 2000 jaar oude Jezus-beweging te vieren, en de hoop op de vervulling van Gods doeleinden voor de mensheid.
Toch is het een van die evenementen op de kalender waarvan velen genieten als een vakantieweekend, maar dat maar weinigen begrijpen. Zoals zoveel aspecten van het westerse leven, is Pinksteren een onuitwisbaar onderdeel van de christelijke erfenis die in de westerse cultuur eenvoudigweg zonder veel nadenken als vanzelfsprekend wordt beschouwd.
Oorspronkelijk was het een Joods feest, het oogstfeest of Sjavoeot, waarbij alle Joodse mannen verplicht waren naar Jeruzalem te reizen om eerstelingenoffers van de tarweoogst te brengen.
Bij het Pinksteren na de hemelvaart van Christus waren duizenden bezoekers van buiten de stad in Jeruzalem om het feest te vieren, Joden en godvrezenden. Lucas schrijft dat er ‘Parthen, Meden en Elamieten waren; inwoners van Mesopotamië, Judea en Cappadocië, Pontus en Azië, Frygië en Pamfylië, Egypte en de delen van Libië nabij Cyrene; bezoekers uit Rome (zowel joden als bekeerlingen tot het jodendom); Kretenzers en (zelfs) Arabieren. ‘
Lukas beschrijft de komst van de Geest als ‘een geluid als het blazen van een geweldige wind’ en ‘wat leek op tongen van vuur’ die op elke discipel rustten, en dat ze vervuld werden met de Geest en ‘spraken in andere talen’.
De Heilige Geest sprak nu door de discipelen tot mensen van verschillende rassen, stammen, talen en naties, en riep hen op om één volk te worden dat op dezelfde golflengte sprak en aanbad. De bezoekers waren verbijsterd toen ze de discipelen hoorden spreken ‘in onze eigen talen, over de grote dingen die God heeft gedaan’. Hier werd Babel omgekeerd. In plaats van verwarring en verdeeldheid was er eenheid en diversiteit. Drieduizend mensen werden die dag gelovig en lieten zich dopen. Stel je de logistiek daarvan eens voor.
Vervulling
Dit was de lancering van de Jezus-beweging, de meest invloedrijke beweging in de geschiedenis. Het had de discipelen inmiddels duidelijk moeten zijn dat het Gods plan was om alle volken in deze beweging op te nemen. Per slot van rekening stond Petrus onmiddellijk op en hij citeerde de oude profeet Joël dat God ‘in de laatste dagen mijn Geest over alle mensen zal uitstorten’ … Toch waren deze drieduizend slechts het begin van de vervulling van die profetie. Zij waren de eerstelingen – dat was immers wat het Joodse feest betekende.
Maar het was niet zo eenvoudig. Jaren later voelde dezelfde Joël-citerende Peter zich ongemakkelijk toen hij in een niet-joods huis in Caesarea terechtkwam; hij maakte zich zorgen over wat de anderen in Jeruzalem zouden denken. Nogmaals, net als op de dag van Pinksteren, zag hij de Geest uitgestort worden op deze goyim, of heidenen.
Peter worstelde altijd met etnocentrisme. Nog later moest Paulus hem berispen omdat hij opnieuw een compromis had gesloten met de Judaiseerders. Het was Paulus, niet Petrus, die de boodschap zou verdedigen dat ‘in Christus is noch Jood noch heiden, man noch vrouw, slaaf noch vrije man’. Dat is een werkelijk radicaal inzicht. Dat heeft door de eeuwen heen de oude gevestigde westerse ‘orde’ ondermijnd.
Geen toekomst zonder God
Pinksteren zou ook onze kijk op de wereld moeten bepalen, en op wat de toekomst zou kunnen brengen. De profetie van Joël wacht nog op volledige vervulling – hoewel we er dichterbij zijn dan ooit tevoren. De volledige Bijbel is nu beschikbaar in 704 verschillende talen, waardoor 5,7 miljard mensen toegang hebben tot de Bijbel in de taal die ze het beste begrijpen. Delen van de Bijbel zijn beschikbaar in nog eens 2711 talen, waarmee nog eens 1,2 miljard mensen worden bereikt. Er wordt hard gewerkt om tegen 2033 het gebrek aan bijbels in de resterende talen uit te bannen.
Pinksteren biedt ook perspectief op de toekomst van Europa. Het onthulde Gods bedoelingen met de mensheid om ‘één in verscheidenheid’ te zijn, wat het motto is van de Europese Unie vandaag. Het initiatieven tot de naoorlogse Europese integratie werd geleid door christenen die een ‘gemeenschap van volkeren diep geworteld in christelijke basiswaarden’ voor ogen hadden. Hoewel dat het niet haalt bij de gedachte dat de Geest over alle Europeanen wordt uitgestort, is het een doel dat christenen zeker kunnen steunen.
Een theoloog vertelde me onlangs dat veel christenen de EU hebben opgegeven omdat die te weinig christelijk is. Maar de terugtrekking van de christenen maakt dat beslist alleen maar erger. Op vrijdag, tijdens een online Oecumenische Gebedsbijeenkomst voor de toekomst van Europa die ik bijwoonde, zei Patriarch Bartholomeus dat in een sterk geseculariseerd Europa de menselijke waarden niet zouden kunnen overleven. Een Europa zonder God had geen toekomst, waarschuwde hij.
Toch is de EU zelf niet zo geseculariseerd als velen misschien denken. Vertegenwoordigers van kerken en de EU voeren regelmatig een dialoog in overeenstemming met artikel 17 van het Verdrag van Lissabon. Roberta Metsola uit Malta, de 42-jarige vicepresidente van het Europees Parlement die verantwoordelijk is voor de uitvoering van deze dialoog, moedigde kerken via deze online gebedsbijeenkomst aan om deel te nemen aan de onlangs gelanceerde conferentie over de Toekomst van Europa. De conferentie nodigt alle EU-burgers uit om online ideeën over de toekomst van Europa naar voren te brengen en te bespreken.
Juist christenen zouden iets te zeggen moeten hebben over een Europa dat ‘één is in verscheidenheid’, over wederzijds respect en godsdienstvrijheid, een Europa dat gerechtigheid biedt voor iedereen en streeft naar het algemeen welzijn.
________________________________________
P.S. De Schuman Talk van volgende maand zal verhalen bevatten van drie collega’s die in Brussel werken of hebben gewerkt om de christelijke waarheid en waarden in het hart van de EU hoog te houden. Bezoek ons op 9 juni, 18:00 uur CEST.
Tot volgende week,
