Tot mijn verbazing bleef de naam van die man opduiken in verschillende evenementen die ik de afgelopen week online bezocht.
Hij kan ons helpen om sociaal vertrouwen te herstellen; of zoekt nieuwe, mensgerichte bedrijfsmodellen; of zet de politiek terug waar ze thuishoorde zonder in elke hoek van ons leven te sijpelen. Kortom, hij kon ons nog steeds raad geven in de uitdagingen van de 21ste eeuw.
Het is die man waar we een paar weken geleden over schreven die in zijn eigen land is vergeten of naar de geschiedenis is verwezen: Abraham Kuyper.
Ik dacht terug aan een gesprek enkele jaren geleden met twee Nederlandse, evangelische leiders. Ik had mijn wens gedeeld om een biografie van deze man in een populaire stijl te schrijven om een jongere generatie bewust te maken van zijn rijke nog grotendeels onbenutte erfenis.
De reactie van mijn Nederlandse vrienden was ongeloof. “Kuyper?! Waarom Kuyper??” vroegen zij. “Hij is zo passé! Kies iemand die moderner en relevanter is! „
Toch is Kuypers ondoorgrondelijke schatkamer van praktische wijsheid voor mij een persoonlijke inspiratiebron gebleven sinds ik zijn naam voor het eerst hoorde op een strand in Nieuw-Zeeland in 1973 van een dokter met wie ik mijn strijd deelde over hoe geloof zich verhoudt tot de samenleving.
Panelleden op de Seeds of Change-conferentie van vorige week, online gepresenteerd door het Jubilee Center in Cambridge, waren het blijkbaar eens. Want Kuypers naam bleef maar naar voren komen tijdens dit evenement en reflecteerde op institutionele hervormingen die nodig zijn in een post-Covid-19, post-Brexit-wereld.
Sprekend over de veranderingen die nodig zijn in het bedrijfsleven, zei Professor Sue Halliday dat Kuyper inzag dat bedrijfsleven deel uitmaakt van iets zinvols voorbij zichzelf —de bloei van de mens; bedrijfsleven was een sfeer van de samenleving met een duidelijk doel naast andere levenssferen, zoals familie en vrije tijd. Ze benadrukte Kuypers principe dat alle aspecten van de werkelijkheid met elkaar verbonden waren. Met het oog op de zakenwereld bevestigde Peter Heslam, directeur van Faith in Business, Kuypers visie dat het bedrijfsleven de menselijke bloei moeten vergemakkelijken, en sprak hij over de nadruk die de Nederlander legt op algemene genade, Gods ‘ja’ tegen al het goede in de wereld, ondanks zijn zwakheid.
Kuyperiaanse begrippen, zoals ‘de belangrijke maar onderkende rol van de burgermaatschappij’, het verkeerde idee van een ‘neutrale’ of ‘rationele’ sociale theorie, dat alle visies werden gedreven door een bepaalde ideologie, en dat christenen ook de waarde van andere ideeën zouden moeten kunnen waarderen zonder er volledig mee verbonden te zijn, bleef de conferentiedeelnemers begeleiden terwijl ze verkenden hoe
geloof, staat en het maatschappelijk middenveld konden samenwerken om een post- pandemische wereld opnieuw vorm te geven.
‘Morele stuiptrekkingen’
Toen logde ik in op een ander online evenement dat vorige week gepland stond, het Kuyper Centennial Congress 2020 over secularisme en spiritualiteit. Een tiental Amerikaanse instellingen voor hoger onderwijs waren een partnerschap aangegaan met dit initiatief dat in New York in april was gepland en vorige week in Amsterdam.
De blurb voor het evenement luidde: Honderd jaar na zijn dood is de nalatenschap van Abraham Kuyper nog steeds een bron van inspiratie op vele gebieden … Geleerden uit verschillende disciplines, waaronder historici, theologen, filosofen en sociologen, maar ook experts in media, politiek , en religie, worden uitgenodigd om na te denken over Kuypers nalatenschap of om een van de aspecten te beoordelen van het seculiere en het heilige van vandaag.
Tot mijn teleurstelling had de pandemie het evenement geannuleerd. Desondanks werd de Kuyperprijs die normaal wordt uitgereikt tijdens de jaarlijkse Kuyper Conferentie, afgelopen maandag in New York nog steeds via een speciale online ceremonie uitgereikt. De president van Calvin University kondigde David Brooks, senior columnist van de New York Times, aan als ontvanger, die vertelde dat hij een paar jaar geleden over Kuyper had gehoord uit een boek van Richard Mouw, de president van Fuller Seminary. Kuypers meervoudige rollen van journalist, politicus, pedagoog en geestelijke trokken Brooks’ aandacht, evenals zijn begrip over hoe de verschillende levenssferen zoals staat, kerk, gezin en school met elkaar verbonden waren, maar toch gescheiden sferen onder God bleven.
Brooks citeerde de beroemde woorden die Kuyper in 1880 sprak in de Nieuwe Kerk in Amsterdam, op slechts 800 meter van waar ik zit om deze woorden te schrijven: ‘Er is geen vierkante centimeter menselijk leven waar Christus, de heer van alles, niet zegt: “Van mij!”‘
Onder de titel ‘What Kuyper Can Teach Us 100 Years Later’ publiceerde het tijdschrift Christianity Today eerder deze maand een artikel waarin Brooks bezorgdheid werd geciteerd over Amerika’s extreem polarisatie of ‘morele stuiptrekkingen’. Kuypers visie op een pluralistische samenleving zou kunnen bijdragen aan het herstel van ‘sociaal vertrouwen’: ‘de morele kwaliteit van een samenleving – van hetzij de mensen en instellingen erin betrouwbaar zijn, of dat ze hun beloften nakomen en werken voor het algemeen welzijn.’ Een levendige marktplein kon pas echt gerealiseerd worden als elke geloofstraditie en wereldbeeld vanuit zijn eigen principes mocht werken.
Ondertussen, terug in Nederland, interviewde ik online docent journalistiek Johan Snel over zijn boek ‘De zeven levens van Abraham Kuyper’ en ontdekte dat hij Kuyper pas vier jaar geleden had ontdekt. Zijn doctoraatsstudie journalistiek had hem geconfronteerd met de torenhoge aanwezigheid van Kuyper op dat gebied. Gebaseerd op tot nu toe ongebruikte bronnen, biedt het boek verrassende inzichten in de man, zijn denken en zijn relevantie voor onze moeilijke tijden.
Johan, een relatieve nieuwkomer in het veld, betreurde tegen me hoe het karikatuur beeld dat de Nederlanders van Kuyper hadden, velen ervan weerhield te beseffen wat deze veelzijdige staatsman ons vandaag nog te bieden had.
P.S. Het interview is in het Nederlands, maar er is goed nieuws voor niet-Nederlandse lezers: Johan’s boek komt ooit in het Engels.
Tot volgende week,
