Hoe zou je één dag in Londen doorbrengen? Deze week reizen we met ongeveer 30 virtuele pelgrims over de hele wereld door Ierland en Groot-Brittannië tijdens onze eerste online Celtic Heritage Tour, onderdeel van onze Summer School for European Studies in Amsterdam.
De vijfdaagse serie beschrijft de verspreiding en transformerende invloed van het Evangelie door deze eilanden, verspreid over twee millennia. Londen is een van onze laatste tussenlandingen. Wat kun je op één dag in deze stad zien die onze wereld heeft gevormd?
Hoe heeft het evangelie Londen gevormd? Wat kunnen we vandaag de dag nog zien van het verhaal dat vertelt van mannen, vrouwen en bewegingen die de manier waarop we denken en leven in onze tijd hebben gevormd?
Om te beginnen bestond, zoals vrijwel elke andere Europese stad ouder dan 500 jaar, een groot deel van het oude Londen uit kerken en kloosters. Al in 1300 telde Londen meer dan dertig kerken en een tiental kloosters gepropt binnen de stadsmuren. Vandaar dat Erasmus ten tijde van de Reformatie kon vragen: wat is een stad anders dan één groot klooster?
Hoe verleidelijk zou het voor Hendrik de Achtste worden om simpelweg de uitgestrekte mannen- en vrouwenkloosters te vernietigen en hun land en bezittingen te bemachtigen. Omdat hij niet iemand was die de verleiding kon weerstaan, deed hij precies dat – nadat hij zijn eigen scheiding had geregeld, met zijn minnares trouwde en de paus door hemzelf had vervangen als hoofd van de Church of England. Dat is een manier om een nieuwe denominatie te beginnen.
Namen van de kloosters zijn bewaard gebleven waar gebouwen dat niet hebben gedaan: Blackfriars (Dominicanen), Greyfriars (Franciscanen), St Bartholomew’s (Benedictijnen), Austin Friars (Augustijnen), Crutched Friars (zo genoemd omdat ze een staf droegen met daarop een kruis of crux ), St. Helen’s Priorij van Nonnen, Abdij van St. Clare en Priorij van St. Mary Overey in Southwark, om er maar een paar te noemen.
Westminster zou waarschijnlijk op ieders lijst van dingen te zien zijn in Londen, de zetel van het Britse parlement. De naam Westminster verwijst naar de abdijkerk, letterlijk ten westen van de voorheen ommuurde City of London, slechts een vierkante mijl groot. Tot aan de Reformatie was er een Eastminster, vlakbij de Tower of London, in East End van Londen. Een minster was een kloostergemeenschap die zich toelegde op de gebedsdiensten in de abdij. Gesticht door Benedictijner monniken in 960AD, heeft de abdijkerk altijd (met uitzondering van corona-tijden!) Lange rijen toeristen die wachten om te zien waar koninklijke kroningen, bruiloften en staatsbegrafenissen al duizend jaar plaatsvinden. Het is ook de laatste rustplaats voor koningen, koninginnen, dichters, musici, wetenschappers en vooraanstaande politici.
Leidend licht
De omgeving van Westminster geeft bewijs van humanitaire tijdperken in de geschiedenis van Londen. William Wilberforce, de anti-slavernij voorvechter van de mensenrechten, had zijn Londense pied-à-terre recht tegenover het parlement, waar een standbeeld van de puriteinse soldaat en politicus Oliver Cromwell staat als herinnering aan zijn rol bij het tot stand brengen van de parlementaire democratie om een stem te geven aan de mensen als een controle op de macht van de heersers. Het evangelie was het leidende licht in het werk en levens van beide mannen.
Naast het Parlement, in de Victoria Tower Gardens, ontdekken we een neogotische herdenkingsfontein voor Sir Thomas Buxton, de opvolger van Wilberforce in de strijd tegen de slavernij. Terwijl Wilberforce het einde van de slavenhandel zag in 1807, vocht
Buxton door tot elke slaaf in het Britse rijk in 1833 werd bevrijd. Buxtons schoonzus, Elizabeth Fry, was een Quaker, een andere gepassioneerde abolitionist, en stond bekend als de ‘engel der gevangenissen’ door haar inspanningen voor gevangenishervorming. Haar bezoeken aan Amsterdam hielpen de Nederlanders over te halen hun slavenhandel te verbieden.
De ‘Thames Embankment’ is een lange tuin in de bocht van de Theems tegenover de London Eye, waar meer beelden meer Engelse helden oproepen. Een monument voor de christelijke politicus Samuel Plimsoll, bijvoorbeeld, vereeuwigt zijn lange strijd om het leven van duizenden zeelieden en passagiers te redden door het Plimsoll-merkteken in te stellen op de waterlinie van alle geregistreerde schepen, waarmee reders verantwoordelijk worden gehouden voor de veiligheid van de bemanning en passagiers. William Tyndale, die in de buurt van Brussel de marteldood stierf, wordt geëerd voor zijn pionierswerk in het vertalen van de Engelse Bijbel. Het dok waar zijn Nieuwe Testamenten vanaf het continent aan land werden gesmokkeld, ligt slechts een paar bruggen verderop langs de Theems. Een standbeeld van Robert Raikes herinnert voorbijgangers aan de door hem opgerichte zondagsschoolbeweging. In 1831 bezocht een op de vier Britse kinderen zondagsscholen, voorlopers van het Engelse openbare schoolsysteem en initiatiefnemers van sportclubs, waarvan sommige Eredivisie voetbalclubs werden.
De metro brengt ons naar Clapham Common, een paar mijl ten zuiden van de rivier, waar Wilberforce en anderen van de zogenaamde ‘Clapham Sect’ woonden, elkaar ontmoetten en samen baden om een einde te maken aan de slavenhandel, aangemoedigd door Henry Venn, de predikant van de ‘Holy Trinity Church’, een actieve evangelische kerk tot op de dag van vandaag gelegen op de gemeentegrond.
Vreemd warm
Opnieuw naar het noorden, brengt een stop bij Aldersgate Street op de oude stadsmuren ons naar waar John Wesley zijn hart ‘vreemd warm’ voelde. Een grote vlamvormige bronzen ‘pagina’ van zijn dagboek vertelt over zijn bekering op 24 mei 1738, die de opwekking veroorzaakte die Groot-Brittannië veranderde. Nog een korte wandeling brengt ons naar Bunhill Fields Burial Ground, waar non-conformisten zoals John Bunyan, William Blake, Isaac Watts, Daniel Defoe en Susanna Wesley werden begraven. Susanna’s zoon John ligt aan de overkant van de weg begraven op de plek van de moeder Methodistenkerk. Om de hoek is nog steeds de tabernakel van George Whitefield te zien. Een andere ondergrondse rit brengt ons naar Whitechapel (een andere naam die verwijst naar de vele kapellen, kerken en kloosters van het oude Londen) in Oost-Londen, waar beelden van William en Catherine Booth bij de Blind Beggar Tavern getuigen van de geboorte van het Leger des Heils, een veel bespotte beweging die sindsdien wereldwijd respect heeft verdiend en miljoenen levens heeft geraakt.
Op één dag kan slechts een glimp worden opgevangen van de spirituele rijkdom die deze stad onze wereld heeft geboden.
Tot volgende week,
