Laten we eerlijk zijn, mensen. We gaan dit jaar een hobbelige rit tegemoet.
Maar dat wisten jullie al. Kenners waarschuwen dat we teruggaan naar de wet van de jungle, een wereld waarin macht recht is en geld manipuleert. In de eerste week van dit nieuwe jaar heeft de gekozen president van de VS, die nog niet eens beëdigd is, buitenissige dreigementen geuit om Groenland, Canada en Panama in te lijven met dezelfde minachting voor soevereine landsgrenzen als zijn Russische tegenhanger. Tot groot genoegen van zijn Chinese evenknie, die van plan is hetzelfde te doen met Taiwan.
De puissant rijke eigenaren van de sociale media X en van Meta kondigden deze week aan dat ze de ‘factcheckers’ de deur uit doen, aangemoedigd door het plan van de nieuwe Amerikaanse regering om online veiligheidsnormen af te schaffen. Dat is een rechtstreekse aanval op de Digital Services Act van de EU. Deze reguleert online inhoud en voorspelt een wereldwijde toename van desinformatie over verkiezingen, gezondheid, pandemieën en gewapende conflicten. Er worden ‘extreem gevaarlijke tijden’ voorzien voor journalistiek, democratie en gebruikers van sociale media.
O, en niet te vergeten de actieve inmenging van meneer X deze week in de komende Duitse verkiezingen, waarbij hij openlijk de uiterst rechtse AfD promootte. En terwijl Hollywood op onze schermen brandt, leerden we ook dat 2024 het warmste jaar ooit gemeten was, met ongekende hittegolven en zware regenval, die ellende veroorzaakten voor miljoenen mensen. En ze beloven nog meer.
En dat is nog maar de eerste week.
Er wordt ons verteld dat we een buitengewoon gevaarlijke periode in de wereldgeschiedenis tegemoet gaan, vergelijkbaar met de jaren 1930 en het begin van de Koude Oorlog. Het beleid van de VS zal afhangen van de grillen van één onvoorspelbare en gewetenloze man. Ondertussen zal Rusland zijn cyberaanvallen, desinformatie en verkiezingsinmenging opvoeren om zijn onderhandelingspositie in ‘vredesgesprekken’ te verbeteren. De Oekraïners bungelen tussen angst en hoop, afhankelijk van de stemming in Washington. De zwakte van Iran en het ultrarechtse regeringsbeleid van Israël maken het Midden-Oosten in 2025 potentieel explosief. De VS en China zullen dit jaar economische ontwrichting naar alle anderen exporteren, wat wereldwijd economisch herstel in de weg zal staan.
In Europa zal het gepolariseerde politieke klimaat aanhouden. Democratische erosie, discriminerend nationalisme, blanke suprematie, samenzwering en antisemitisme (of welig tierend zionisme) gaan vaak samen met het cynische gebruik van christelijk klinkende thema’s als ‘het verdedigen van ons joods-christelijke erfgoed’, ‘het versterken van familiewaarden’ en ‘het opruimen van morele verdorvenheid’. Zoals bij Poetin, Orban, Farage en Wilders.
Hoe te reageren?
Bezorgdheid over hoe te reageren op de aanspraak van extreemrechts op het christendom zette de baptistentheoloog dr. Helen Paynter en haar collega’s ertoe aan om een eendaags beraad te houden met een internationale, interreligieuze en interdisciplinaire groep van deskundigen. In hun boek The Church, the Far Right and the claim to Christianity zijn hun overwegingen en conclusies vastgelegd. Co-redacteur Helen was deze maand te gast bij Schuman Talk en gaf tien aanbevelingen aan de Britse kerk, die ook relevant zijn voor Europeanen overal elders.
Een ander echt nuttig boek dat een christelijk antwoord biedt op enerzijds dogmatisch seculier liberalisme en anderzijds anti-islamitisch onliberaal populisme is Christian hospitality and Muslim Immigration in an age of fear. Onlangs ontdekte ik dit zeer inzichtelijke en constructieve boek van dr. Matthew Kaemingk van Fuller Theological Seminary. Hij stelt voor dat christenen, moslims en liberale seculieren in vrede kunnen samenleven en met elkaar in het publieke domein in gesprek kunnen gaan op door de theologie van pluralisme en gastvrijheid van Abraham Kuyper te volgen. Nederland – ooit misschien wel de meest liberale en tolerante van alle westerse naties – is zijn belangrijkste casestudy, nu het anti-islam populisme in de 21e eeuw is toegenomen. Dr. Kaemingk is volgende maand te gast bij Schuman Talk, online op 9 februari, 18.00 uur CET, op www.youtube.com/c/schumantalks.
Ook om deze en andere uitdagingen aan te pakken, plannen we het State of Europe Forum in Warschau op 9 en 10 mei, op de 75e verjaardag van de Schuman-verklaring op 9 mei 1950. Naar mijn mening was de drie minuten durende toespraak van Schuman het beslissende moment van het naoorlogse Europa, omdat het de katalysator was voor Europese integratie die mogelijk werd gemaakt door christelijk gemotiveerde vergeving en verzoening. De toespraak legde de basis voor het Europese huis waarin vandaag de dag 450 miljoen Europeanen in vrede samenleven.
Details over sprekers en locatie worden begin volgende maand bekendgemaakt in samenwerking met het Poolse Christelijke Forum van katholieke, protestantse en evangelische leiders. Er is een parlementair gebedsontbijt gepland ter gelegenheid van deze verjaardag op 9 mei, samen met een Europese studiedag om de rol van het evangelie in de totstandkoming van Europa en in de vormgeving van het Europese project te onderzoeken. Gebedswandelingen door de oude stad, het beruchte Joodse getto en de regeringswijk zullen voorafgaan aan een openbare herdenking van de Schuman-verklaring en de betekenis ervan. Op 10 mei volgt een forum dat de hele dag openstaat voor alle geïnteresseerden, met plenaire lezingen en seminars over de uitdaging om zout en licht te zijn in turbulente tijden.
Noteer de data en kom naar Warschau!
Tot volgende week,
