Zondag 9 mei, is het Europadag, een dag om na te denken over het behoren tot de uiteenlopende Europese familie. Het is een dag die zowel gevierd als genegeerd wordt in verschillende Europese landen.
Om het verhaal van deze dag te volgen, gaan we naar een dorp genaamd Caux, duizend meter hoog in de Zwitserse bergen met uitzicht op het Meer van Genève en de Franse Alpen, met een van de meest spectaculaire uitzichten ter wereld. Het Caux Palace Hotel, dat daar in 1902 werd geopend, was het meest geavanceerde, meest luxueuze en grootste hotel dat ooit in Zwitserland is gebouwd. Het Disneyland-uiterlijk van torens en torentjes met gekleurde tegels trok enkele van de rijken en machtigen van de wereld aan in het Belle Epoque-tijdperk voorafgaand aan de Eerste Wereldoorlog.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het een schuilplaats voor ontsnapte geallieerde piloten, Hongaarse joden en andere vluchtelingen. In 1942 begon een jonge Zwitserse diplomaat van Buitenlandse Zaken, Philippe Mottu, te dromen over het vinden van een plek waar Europeanen, ‘verscheurd door haat, lijden en wrok’, elkaar na de oorlog zouden kunnen ontmoeten. Hij kreeg een groeiende overtuiging dat Caux de plaats zou zijn voor een Centre for the Reconciliation of the Nations.
Mottu, van wie ik zijn verhaal hoorde vertellen op de 50ste verjaardag van de opening van het centrum, was al meer dan een decennium betrokken bij de Moral-ReArmament Movement (MRA). In 1938 had hij een wereldvergadering voor de beweging in Interlaken georganiseerd waar MRA-oprichter Frank Buchman sprak over de noodzaak voor landen om overal ter wereld moreel te herbewapenen. Als Amerikaanse lutherse evangelist had hij een levensveranderende ontmoeting gehad in Keswick, in het noorden van Engeland, onder de bediening van Jesse Penn-Lewis. Dit bracht hem op wat hij ‘het revolutionaire pad’ noemde van leven volgens vier principes die zijn afgeleid van het evangelie: absolute onbaatzuchtigheid, absolute eerlijkheid, absolute zuiverheid en absolute liefde.
Als mensen veranderen, veranderen naties
Als de mens luistert, zegt hij, spreekt God. Als de mens gehoorzaamt, handelt God. Als mensen veranderen, veranderen naties. ‘Als je een antwoord wilt voor de problemen van de wereld, begin dan bij jezelf’, predikte Buchman. Hij stond elke ochtend om 5 uur op om rustig naar de innerlijke stem van God te luisteren voor dagelijkse instructies. Buchman luisterde de hele dag naar leiding. Hij beschreef het als een streven om altijd zijn zeilen gevuld te hebben met de wind van de Geest. Zo begon de dagelijkse Stille Tijd-gewoonte, een kenmerk van de MRA-beweging.
Na de oorlog ontmoetten 95 Zwitserse MRA-families elkaar weer in Interlaken en zegden voldoende geld toe voor de aanbetaling op het gebouw. Toen begon het renovatie- en reparatieproject van wat werd omgedoopt tot Mountain House, om in de zomer van 1946 klaar te zijn om ongeveer 3000 gasten te ontvangen, de eerste van vele duizenden meer in de daaropvolgende jaren uit Duitsland, Frankrijk, Nederland, Italië, België, Groot-Brittannië , Japan en vele andere landen.
Het wekelijkse woord van vorige week ging in op de gebrokenheid, bitterheid, haat, honger, armoede, angst en wonden in heel Europa, en stelde de vraag wat genezing zou kunnen brengen naar een verpletterd continent. Het MRA-bericht was een deel van het antwoord.
Wie te vertrouwen?
Bijvoorbeeld, een Franse socialistische verzetsster, Irene Laure genaamd, die een hekel had aan de Duitsers en het land van de kaart wilde zien verdwijnen, werd radicaal veranderd in Caux en werkte de rest van haar leven voor verzoening in Europa. Haar verhaal wordt verteld in de ontroerende video For the love of tomorrow, die ik iedereen aanbeveel om te kijken op Europadag.
De Franse minister van Buitenlandse Zaken, Robert Schuman, hoorde tijdens een treinreis in Frankrijk over Caux en de MRA-nadruk op vergeving en verzoening. Schuman, een vrome katholiek, had tijdens de oorlog vaak tegen zijn landgenoten gezegd dat ze, om Europa weer op te bouwen, moesten leren de Duitsers lief te hebben en te vergeven – soms tot hun grote schrik. Hij maakte een afspraak met Buchman en vroeg hem wie hij kon vertrouwen in het post-nazi-West-Duitsland. Buchman reageerde met een lijst met namen van regelmatige bezoekers van Caux, waaronder Konrad Adenaeur.
Deze introductie leidde tot een vriendschap, soms onder druk van politieke omstandigheden, die niettemin leidde tot de snelle aanvaarding van het Schuman-plan voor de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal, aangekondigd in een toespraak van drie minuten om 18.00 uur op 9 mei 1950. Dit beslissende moment legde een plan op tafel dat is uitgegroeid tot de Europese Unie.
Tot volgende week,
