Wij mensen zijn geprogrammeerd voor de toekomst. Zoals de Engelse dichter Alexander Pope het zo treffend verwoordde: ‘Hoop bloeit eeuwig in het hart van de mens’. Dit sluit aan bij Prediker 3:11: God heeft ‘de eeuwigheid in het hart van de mens gelegd’.
We verlangen naar datgene waarvoor we gemaakt zijn: een wereld zonder pijn, een realiteit zonder onrechtvaardigheid, relaties zonder verraad, een schepping zonder verval. Elk protest tegen lijden is een teken dat we weten dat alles anders en beter zou moeten zijn. Hoop is de kompasnaald die naar het Koninkrijk van God wijst.
C.S. Lewis merkte ooit op dat als we verlangens in onszelf aantreffen die door niets in deze wereld kunnen worden bevredigd, de meest logische verklaring is dat we gemaakt zijn voor een andere wereld. Hoop is dan heimwee naar het Koninkrijk.
Hoe kunnen Oekraïners – gebombardeerd, ontheemd, rouwend – in staat zijn om te blijven geloven, herbouwen, weerstand te bieden en te bidden? Hoe overleeft hoop zo’n verwoesting?
Ik hoorde deze week de volgende getuigenissen van de vrouwen en kinderen van Oekraïense soldaten die waren uitgenodigd voor een retraite in Cluj, in Roemenië. Ze beleefden samen korte diensten, ontvingen specifiek individueel gebed, schilderden en maakten collages met hun dromen, haalden ijs en gingen picknicken … en zijn met nieuwe hoop naar huis teruggekeerd.
Plant bloemen
Svetlana (63) vertelde: “Ik werk als afdelingshoofd in het regionale ziekenhuis in Sumy (een stad op 20 km van de Russische grens). Voordat ik naar Roemenië kwam, was ik volledig uitgeput – mentaal, emotioneel en fysiek (alleen al door het feit dat ik leefde met de angst voor ‘wat als ze binnenvallen’, en twee tassen klaar had staan voor het geval we geëvacueerd zouden worden), plus de stress van mijn werk en gezondheidsproblemen. Ik was op een punt gekomen waarop ik niets meer te geven had. Ik wist dat mijn team mijn morele steun nodig had, maar ik kon het gewoon niet meer… Maar hier heb ik nieuwe energie opgedaan. Ik kreeg de bemoediging dat God ons niet vergeten is! Ik ga terug, klaar om mijn familie en medisch team te bemoedigen. Ik ben nu klaar om het nieuwe ziekenhuislaboratorium te openen, zelfs onder oorlogsomstandigheden.”
Yevhenia (42): “Dit is de eerste keer dat ik Oekraïne heb verlaten. Het zien van zoveel schoonheid en vrede om me heen was als balsem voor mijn ziel. Het horen van het verhaal van Naomi uit de Bijbel, die alles verloor maar door God gezegend werd met een nieuwe toekomst, gaf me nieuwe hoop voor mezelf en mijn familie. Ik ga naar huis en wil overal bloemen planten, zodat mijn ogen kunnen zien dat schoonheid ook buiten de oorlog bestaat.”
Yaroslava (16): “Ik vond het verrassend om vaders met hun kinderen te zien wandelen. Dat zie je niet in Oekraïne, zeker nu niet, nu de mannen in oorlog zijn of zich schuilhouden om niet opgeroepen te worden voor militaire dienst, maar zelfs vóór de oorlog was dat niet gebruikelijk. Ik zou willen dat het in ons land ook zo was.”
Marina (28): “Drie weken nadat de oorlog begon, ben ik getrouwd. Mijn man heeft zijn studie afgerond en is nu opgeroepen voor militaire dienst. We hebben een dochter van anderhalf jaar. Vaak is het moeilijk voor me, maar deze tijd hier heeft me geholpen te begrijpen hoe ik dichter bij God kan komen. Ik ga naar huis met nieuwe kracht en moed!”
Erika (47): “Toen de oorlog begon, besloten mijn man en ik dat we hier zouden blijven en als gezin zouden dienen. We zijn lid van een pinksterkerk. Het is erg moeilijk om te bidden en te geloven dat God alles regelt en alles onder controle heeft, als je elke dag alleen maar slecht nieuws hoort en overal duisternis ziet. Je voelt je zo machteloos. En net als Naomi zag ik God niet meer in mijn leven… Toen ik hier kwam, had ik maar één verlangen: dat God persoonlijk tot mij zou spreken, want thuis is het moeilijk om Hem te horen tussen de sirenes, slapeloze nachten en zorgen… En Hij sprak tot mij! Ik ga terug in vrede en met nieuwe hoop!”
Hoop is niet passief. Het is niet achteroverleunen en wachten op betere dagen. Echte hoop zet aan tot actie. Het inspireert tot verzet tegen het kwaad, tot doorzettingsvermogen in moeilijke tijden en medeleven met anderen. Hoop zegt: “Het is nog niet voorbij.” In tijden van oorlog, onderdrukking of ecologische crisis is hoop wat mensen laat werken, bidden, bouwen en dromen.
Hoop is het wonder dat de ziel in leven houdt wanneer al het andere verloren lijkt. En vandaag heeft Oekraïne dit wonder meer dan ooit nodig. Naarmate de oorlog voortduurt, wordt de verleiding om te wanhopen steeds groter. Gezinnen worden verscheurd. Steden zijn verwoest. De toekomst is onzeker. En toch blijven de Oekraïners zich verzetten, puin ruimen, hun kinderen onderwijzen, brood delen en gezangen zingen. Dit is hoop in actie – de hartslag van een natie die weigert te verdwijnen.
De moeite waard
Hoop is niet hetzelfde als optimisme. Optimisme verwacht dat alles goed komt. Hoop houdt stand, zelfs als dat niet zo is. Het is niet afhankelijk van omstandigheden. Hoewel het de realiteit duidelijk ziet, kiest hoop ervoor om toch te vertrouwen.
Hoop inspireert tot verzet tegen het kwaad, doorzettingsvermogen in moeilijke tijden en medeleven met anderen. Het zegt ons: “Het is nog niet voorbij.”
Hoop begrijpt dat uiteindelijk Gods plannen zullen worden verwezenlijkt – dat alles goed komt, en dat als het niet goed komt, het nog niet het einde is.
Vaclav Havel, de Tsjechische dissident die jaren in een communistische gevangenis doorbracht, definieerde hoop niet als het geloof dat alles goed komt, maar als de overtuiging dat iets de moeite waard is om te doen, ongeacht de uitkomst. Dit soort hoop is profetisch, omdat het ons in lijn brengt met Gods bedoelingen, zelfs als we de vruchten daarvan nog niet kunnen zien.
De Oekraïense historicus Yaroslav Hrytsak, die ik vanavond interview in de Schuman Talk van deze maand, schrijft dat de taak om Oekraïne weer op te bouwen tot een land met duurzame groei “uitdagend – bijna onmogelijk – maar de moeite waard” is.
Duurzame, diepgewortelde hoop is een geschenk van God.
Paulus bidt in Romeinen 15:13:
“Moge de God van de hoop u vervullen met alle vreugde en vrede terwijl u op Hem vertrouwt, zodat u mag overvloeien van hoop door de kracht van de Heilige Geest.”
Kijk op prayforukraine.org.ua voor ideeën over hoe u op 24 augustus in gebed achter Oekraïne kunt staan.
Tot volgende week,
