Ondanks de relatieve rust in het luchtruim boven Kiev vorig weekend, waren er overal tekenen dat Oekraïne een land is dat meedogenloos wordt aangevallen en in de frontlinie staat van de wereldwijde strijd voor vrijheid.
Langs de wegen staan reclameborden en in openbare toiletten hangen affiches om mensen voor het leger te werven. In openbare parken herinneren fototentoonstellingen voorbijgangers aan degenen die zijn omgekomen in de strijd of aan onschuldige slachtoffers van terroristische aanslagen. Een overvloed aan vlaggen en foto’s op het Maidanplein in het hart van Kiev getuigt van de veerkracht en opoffering van een hele natie waarin iedereen verlies heeft geleden. Mijn gastheer en chauffeur Sasha wees me foto’s aan van mensen met wie hij op school heeft gezeten of heeft gevoetbald.
Zes jaar waren verstreken sinds ik voor het laatst in Maidan was geweest en soortgelijke gedenktekens had gezien voor slachtoffers van Poetins opstand in de oostelijke regio sinds 2014. Maar nu zijn de aantallen op tragische wijze verveelvoudigd. Ik herinnerde me dat ik toen eerder in Maidan stond, ik me langzaam realiseerde dat Poetin het zich niet kon veroorloven om een vrije, democratische natie aan zijn zuidgrens te laten bloeien. Ik had de gedachte onderdrukt dat dat op een dag een invasie zou betekenen. En misschien raketten die deze lucht zouden binnenvallen en deze gebouwen zouden vernietigen. Ik wilde daar niet aan denken.
En dat was de reactie van het Westen op de vele signalen die Poetin gaf over zijn voornemen om Russky Mir, de Russische dominantie over de landen van de voormalige Sovjet-Unie – en daarbuiten – te herstellen. In het democratische Westen hadden we gehoopt dat het verdiepen van de economische banden met Rusland zou bijdragen aan het opbouwen van vertrouwen en duurzame vrede – terwijl Poetin middelen verzamelde voor een nieuwe oorlog.
De dag nadat ik en enkele honderden buitenlandse gasten op maandag Kiev hadden verlaten na het bijwonen van het Oekraïense Nationale Gebedsontbijt, lanceerde Poetin de op een na grootste aanval ooit op de hoofdstad. Explosies schokten de stad toen Rusland civiele doelen aanviel met ongeveer 600 drones en 30 ballistische raketten, waardoor appartementencomplexen, kantoren en scholen werden beschadigd en mannen, vrouwen en kinderen werden gedood en gewond.
De beschamende ontvangst op de rode loper in Alaska van een door het Internationaal Strafhof gezochte oorlogsmisdadiger had niets opgeleverd – behalve het afwenden van dreigingen met zwaardere sancties.
Inwoners van Kiev grappen dat hun beste verdedigingswapen de aanwezigheid van Keith Kellogg, speciaal VS-gezant voor Oekraïne en Rusland, is geweest. Ze noemen hem ‘St. Kellogg’. Zijn vertrek na het bijwonen van de onafhankelijkheidsdagvieringen op zondag en zijn toespraak tijdens het gebedsontbijt op maandag leek het signaal te zijn om de criminele aanvallen op burgerdoelen te hervatten.
In zijn toespraak tot de duizend deelnemers aan het ontbijt citeerde hij Psalm 10:17-18 over God die ‘het verlangen van de verdrukten hoort; U bemoedigt hen en luistert naar hun roep, U verdedigt de wezen en de onderdrukten, zodat aardse stervelingen nooit meer angst zullen zaaien’.
Later schoof ik brutaal aan bij zijn tafel om hem te bedanken voor zijn aanmoedigingen en spoorde ik hem aan om alles in het werk te stellen om het Amerikaanse beleid te beïnvloeden, zodat Oekraïne veel meer steun zou krijgen. “Ik hoop het!” antwoordde hij nadrukkelijk.
Soldaten en familieleden van gesneuvelde helden, vrijwilligers, geestelijken, publieke figuren, vertegenwoordigers van kerken en religieuze organisaties werden bij het ontbijt vergezeld door ongeveer 350 uitgenodigde buitenlandse gasten uit 50 landen.
President Zelensky benadrukte hoe belangrijk het is dat Oekraïners de steun voelen door middel van militaire hulp en gebeden. Hij bedankte de aanwezigen voor het verspreiden van de waarheid over de oorlog en voor het wereldwijd verenigen van mensen in hun steun.
“Vandaag de dag is de strijd tussen goed en kwaad nog steeds gaande. Samen zullen we een vrede bereiken die blijvend en duurzaam is. Dat is waar al onze gebeden vandaag voor zijn – uitgesproken door onze vrienden uit verschillende geloofsgemeenschappen, van verschillende continenten.”
Vanuit Rome nam paus Leo XIV deel aan de Wereldgebedsdag, die door de Oekraïense Raad van Kerken en Religieuze Organisaties was uitgeroepen voor Onafhankelijkheidsdag op zondag 24 augustus. Hij bad voor het einde van de oorlog, voor een rechtvaardige en duurzame vrede, voor bescherming tegen Russische aanvallen, voor de terugkeer van alle gevangenen en kinderen, en voor de genezing van de gewonden. Hij sprak zijn ‘nabijheid uit tot het hele Oekraïense volk, dat dagelijks zijn Golgotha doormaakt’.
Tijdens mijn vierdaagse bezoek aan Oekraïne bracht ik een bezoek aan de leiders van het YWAM-centrum in Kiev, aan de oevers van de Dnjepr, waar nog steeds actief jongeren uit Oekraïne en ver daarbuiten worden opgeleid en gemobiliseerd. Tot de projecten behoren pastorale ondersteuning, het bouwen van ‘tiny houses’, evangelisatie en humanitaire hulp. Een bijzonder hoogtepunt was mijn ontmoeting met Iryna Kapitinova, auteur van een aangrijpend dagboek over het door oorlog verscheurde Oekraïne, Tulips and Ashes, en het zien van het indrukwekkende werk van de school waar zij onder de druk van de oorlog lesgeeft. Ik en vele anderen zijn gefascineerd door haar verslagen vanuit schuilkelders en gangen tijdens lange, angstige nachtelijke aanvallen, worstelend met de vraag, net als de psalmist: ‘Hoe lang nog, o Heer?’
Een blijvende indruk van deze reis was de ontdekking van het rijke erfgoed van de Oekraïense Grieks-Katholieke kerk (UGCC), en in het bijzonder de invloed van metropoliet Andrey Sheptytsky (1865-1944), die zijn leven wijdde aan het verspreiden van het evangelie en het bevorderen van vrede. Als een van de meest invloedrijke kerkelijke leiders in de moderne Oekraïense geschiedenis voorzag hij dat het voortbestaan van Oekraïne niet alleen afhing van politieke onafhankelijkheid, maar ook van spirituele en morele vernieuwing.
Mijn eerste afspraak bij aankomst in Kiev was in de nieuw gebouwde UGCC-kathedraal, waar ik twee belangrijke leden van de Transform Ukraine-beweging zou ontmoeten waarbij ik sinds kort betrokken ben, pater Oleksa Petriv en Mykhaylo Khariy. Pater Oleksa en ik waren samen moderator van de wereldwijde Zoom-bijeenkomst van geloofsnetwerken ter lancering van de Wereldgebedsdag, maar we hadden elkaar nog niet persoonlijk ontmoet. Beide mannen zijn lid van de UGCC en hebben me kennis laten maken met de geschriften van Sheptytsky, die op de foto hieronder vanaf het schilderij aan de muur over mijn schouder meekijkt.
Zijn korte maar krachtige pastorale boekje, ‘Як упорядкувати свій дім‘ (‘Hoe je je huis op orde brengt’), biedt begeleiding voor individuen, gezinnen en voor natievorming, een inleiding in publieke theologie. Ze lieten me ook kennismaken met een pastorale brief van de huidige metropoliet, Sviatoslav Shevchuk, misschien wel de meest inzichtelijke analyse van de oorlog die ik heb gelezen, waarin hij de onderliggende oorzaken en de morele principes en fundamenten waarop een rechtvaardige en duurzame vrede kan worden gebouwd, uitlegt.
In een Weekly Word Extra later deze week zal ik samenvattingen en links geven naar de geschriften van beide mannen, waardevolle bronnen voor reflectie in deze moeilijke dagen.
Tot dan,
