Hoe verander je de houding van mensen?
De verontwaardiging over racisme van de afgelopen weken in westerse landen met een koloniaal verleden heeft zeker weerklank gevonden bij miljoenen en heeft tot een openbaar debat geleid. Nuchtere journalistiek heeft verschillende analyses opgeleverd van endemisch racisme van lang geleden voor blootstelling, reflectieve dialoog, institutionele hervormingen en veranderde houding: in werkgelegenheid, huisvesting, medische diensten, politierelaties, de media en het publieke debat.
Echter grote protestbijeenkomsten, met emotionele tirades van sprekers die hun doelgroep beschaamd maken, ‘hen’ beschuldigen van het stelen van dit of dat van zwarten en eisen dat degenen die niet meedoen aan de publieke verontwaardiging de kant van racisme opzoeken (zoals gemeld in Amsterdam op de Nederlands televisie dit weekend) laten me me gemanipuleerd voelen in plaats van overtuigd. Dergelijke pennenstrijd bevorderen polarisatie, geen veranderde houding.
Aan de andere kant zorgt een actuele kunsttentoonstelling in Amsterdam voor een stille en krachtige overtuiging voor wat betreft veel jonge levens die ook belangrijk zijn: kinderen, tieners en jongeren met een zwarte, bruine, gele en witte huidskleur die gevangen zitten in de wereldwijde slavenhandel van € 128 miljard. Een kwart van de meer dan 40 miljoen slaven zijn kinderen, meer dan ooit tevoren in de geschiedenis! Stop even en bedenk hoeveel kinderen dat vertegenwoordigt.
Expressions for Justice, momenteel te zien in Look Up, de boekwinkel / tentoonstellingsgalerij op de begane grond onder de Upper Room hier in Amsterdam (Prins Hendrikkade 50), laat blijvende visuele indrukken en een knagend geweten achter. Een kring van dertig professionele christelijke kunstenaars, ArsProDeo, ondersteunt met deze tentoonstelling het werk van de International Justice Mission (IJM), ’s werelds grootste antislavernijorganisatie. Ze willen dat hun werk onze hersenen en harten binnensijpelt en de manier waarop we dingen bekijken veranderen.
Neem de digitale drieluik hierboven van Lindy Damen, The Child Soul, waar kindslaven ervan dromen om met een vader te spelen, vrij om te springen van vreugde of de spanning van skateboarden. Mijn kleinkinderen genieten van deze vrijheden. Dat is hier een gegeven, althans in de meeste kringen. Maar niet voor miljoenen elders.
Of het confronterende schilderij van de tien jaar oude Sumalee (hieronder), geschilderd door José van ’t Rood in slechts een dunne négligé, aangeboden aan sekstoeristen (veel Europeanen) in Thailand voor 700 baht (€ 20).
Een poster met de titel ‘Stop kindslavernij!’ bevat een nieuwsbericht van Willem Zijlstra over kindslaven die gedwongen worden om in kledingfabrieken te werken in een Nederlandse stad vlak voor onze neus, voor een schijntje, onder strenge omstandigheden en lange uren om producten te exporteren naar Pakistan. De schokkende realiteit is natuurlijk het omgekeerde. We worden uitgedaagd om te vragen, dat als we dit niet in Europa zouden accepteren, waarom we dan de andere kant op kijken als het om niet-Europeanen gaat?
We worden directer geconfronteerd met het mixed-media item ‘Who made my clothes?’ van Simone van Ommen. Knipsels duiden op hopeloosheid, kinderen, pijn, angst…. terwijl lichamen van kinderen vergeten in de compositie hangen. De volgende keer dat we kleding gaan kopen, kan dit beeld in ons brein opduiken.
Een siliconenmasker met ogen en lippen vastgenaaid, is de boze uitspraak van Ingrid Slaa dat slaven het zwijgen worden opgelegd en aan het zicht worden onttrokken, en verklaart dat ze vastbesloten is een stem te geven aan degenen die in slavernij leven.
Wat zullen wij doen?
P.S. Als je afgelopen dinsdag de eerste van de Schuman Talks hebt gemist, toen ik een fascinerend gesprek had met auteur Tom Holland over hoe het verhaal van Jezus het Westen heeft gevormd, kun je het hier volgen.
