Aanstaande donderdag, 9 mei, is dit jaar toevallig zowel Hemelvaartsdag als Europadag – de viering van twee beslissende gebeurtenissen die ruim 1900 jaar van elkaar gescheiden zijn.
Terwijl Hemelvaartsdag zich op de kalender afspeelt, namelijk 40 dagen na Pasen, is Europadag een vast moment in het jaar, op 9 mei. Er zijn maar weinig Europeanen die u vandaag de dag kunnen vertellen waar deze dagen voor staan. Waarschijnlijk hebben nog veel minder mensen ooit nagedacht over het verband tussen de twee.
Want zonder Hemelvaartsdag was er nooit Europadag geweest.
Hemelvaartsdag is de dag waarop christenen de verrezen Jezus herdenken die opstijgt naar de Vader in de hemel, het einde van zijn fysieke missie op planeet aarde. Het is de dag dat hij zijn discipelen hun marsorders gaf, de Grote Opdracht om overal naartoe te gaan en alle volkeren tot discipelen te maken.
In gehoorzaamheid aan deze bevelen ging Paulus naar de Grieken en Romeinen; Patrick naar de Ierse Kelten; Bonifatius tot de Germaanse stammen; Ulfilas naar de Goten; Cyrillus en Methodius naar de Slaven. Duizenden andere naamloze boodschappers gingen naar talloze andere stammen en volkeren op dit schiereiland dat we nu Europa noemen. Overal waar ze kwamen, introduceerden deze boodschappers een wereldbeeld gebaseerd op één goede, liefdevolle, vergevingsgezinde schepper, Vader God, die de mensheid naar zijn eigen beeld had geschapen en zichzelf verder had geopenbaard door Jezus.
Dit nieuwe inzicht in wat het betekende om mens te zijn, begon de manier te veranderen waarop mensen samenleefden. Na de ineenstorting van het Romeinse rijk stichtten missionarissen nieuwe gemeenschappen, kloosters genaamd, gebaseerd op verbond, op agape liefde voor God en de naaste. Dit werden de bouwstenen van een nieuwe Europese samenleving, de centra van aanbidding en toewijding, kunst en muziek, landbouw en tuinieren, uitgeverijen en handel, onderwijs en recht.
Helaas kent het verhaal van Europa vele duistere hoofdstukken. De Kerk voldeed vaak niet aan het onderwijs van haar stichter. Heersers misbruikten toen, net als nu, het christelijk geloof als een instrument van onderdrukking en overheersing. Desondanks werden de Europese cultuur, identiteit en waarden fundamenteel gevormd door het verhaal van Jezus zoals dat in de Bijbel wordt verteld. Zelfs de aartsatheïst Richard Dawkins heeft herhaaldelijk gezegd: je kunt Europa niet begrijpen zonder het christendom en de Bijbel te begrijpen. Dat is iets waar we het samen over eens zijn.
Hemelvaartsdag markeert dus het begin van de missionaire beweging die de identiteit, cultuur en waarden van Europa vorm heeft gegeven.
Europadag, en waar die dag voor staat, is een langetermijnvrucht van deze beweging. Als u bekend bent met Weekly Word, weet u waarschijnlijk dat de Franse minister van Buitenlandse Zaken, Robert Schuman (zie foto hierboven) op 9 mei 1950 een persconferentie in Parijs belegde om een belangrijke aankondiging te doen. In een toespraak van slechts drie minuten presenteerde Schuman een radicaal plan dat de basis legde voor het Europese huis waarin vandaag de dag 450 miljoen Europeanen in vrede samenleven. En vandaag de dag zouden nog eens miljoenen mensen – Oekraïners, Georgiërs, Moldaviërs, Albanezen, Wit-Russen – zich bij hen willen aansluiten.
Drie minuten! Minder tijd dan nodig is om een ei te koken! Drie minuten die Europa veranderden. Het is een verhaal dat weinigen kennen of zich herinneren. We moeten onszelf aan dat verhaal herinneren. Daar is Europadag voor!
Het plan van Schuman was om de kolen- en staalindustrieën van Frankrijk en Duitsland, en van elke andere natie die zich daarbij wilde aansluiten, onder een gemeenschappelijk gezag te verenigen. In zijn toespraak zei Schuman:
De aldus tot stand gebrachte solidariteit in de productie zal oorlog tussen Frankrijk en Duitsland niet alleen ondenkbaar, maar ook materieel onmogelijk maken. […] Het kan de zuurdesem zijn waaruit een bredere en diepere gemeenschap kan groeien tussen landen die lang tegenover elkaar stonden.
Toch was dit project niet alleen economisch en technologisch van aard, waarschuwde hij. Het had een ziel nodig. Het was de eerste stap op weg naar het creëren van een gemeenschap van mensen die diep geworteld zijn in de christelijke waarden van vrede, gelijkheid, rechtvaardigheid en solidariteit.
Wat Schumans denken inspireerde was zijn eigen diepe persoonlijke geloof in Jezus Christus. Hij zag het Europese verhaal als geworteld in het christelijke verhaal. Het nieuwe Europa moest opnieuw in datzelfde verhaal worden geworteld. Als het daarvan afgesneden werd, meende Schuman, zou Europa de fundamenten voor gelijkheid, menselijke waardigheid, tolerantie en mededogen verliezen.
Dit is het verhaal dat we elkaar en onze (klein)kinderen moeten blijven vertellen op de Dag van Europa.
Daarom zullen we op Hemelvaartsdag en Europadag aanstaande donderdag dit verhaal dieper onderzoeken in de Kapel voor Europa in Brussel, tijdens een Europese Studiedag, waarbij we nagaan hoe het Evangelie Europa en de Europese integratie heeft gevormd, en nog steeds de EU-politiek kan vormgeven.
Vrijdagavond openen we het State of Europe Forum met een openbare viering die voor iedereen toegankelijk is, in de Karmelietenkerk in Brussel. Zaterdag gaat het forum verder met seminars en plenaire bijeenkomsten rond het thema ‘Wake up Europe!’
Je kunt daar nog steeds bij zijn!
Tot volgende week,
