Weekly Word

De Bondskanselarij (Bundeskanzleramt) in Berlijn, geopend in 2001, is het grootste regeringshoofdkwartier ter wereld, ongeveer acht keer zo groot als het Witte Huis in Washington.

Het appartement van 200 vierkante meter op de achtste verdieping, de officiële zetel van de Duitse bondskanselier, werd onmiddellijk betrokken door de toenmalige kanselier, Gerhard Schröder.

Zijn opvolger, een domineesdochter uit het communistische Oost-Duitsland, woont echter liever in hetzelfde privé-appartement in Berlijn waar zij woonde voordat zij in 2005 werd verkozen, net als iedere andere Duitse burger.

Angela Merkel, een voormalig wetenschapper met een doctoraat in kwantumchemie, doet haar boodschappen zoveel mogelijk zelf, in de rij voor de kassa. Omdat ze geen hulp in de huishouding heeft, deelt ze de klusjes met haar man: “Ik sorteer de kleren, en mijn man bedient de wasmachine. Op de vraag van journalisten waarom ze zo vaak dezelfde kleren draagt, antwoordt ze: “Ik ben een overheidsambtenaar, geen model”.

Toen zij de eerste vrouwelijke kanselier van Duitsland werd, werd zij door haar eigen partij gezien als een ’tijdelijke’ leider, die het gat moest dichten tot er een ‘echte’ opvolger voor Helmut Kohl zou komen. Merkel bewees dat ze niet onderschat mocht worden en wordt vandaag de dag gezien als een van de meest succesvolle en betrouwbare politieke leiders ter wereld.

De juiste beslissing

Tony Blair, George Bush, Jacques Chirac en Silvio Berlusconi waren allemaal in functie toen zij werd verkozen. Vijftien jaar en zeven Italiaanse premiers, vijf Britse premiers, vier Franse presidenten en vier Amerikaanse presidenten later, maakt de 66-jarige Merkel zich op om dit jaar haar ambt neer te leggen, genietend van populariteit zowel bij haar eigen landgenoten als wereldwijd.

Een recent onderzoek van het Pew Research Center in veertien landen gaf blijk van een groot vertrouwen in de leider van de Christen-Democratische Unie. Vier van de vijf Duitsers vertrouwen haar leiderschap en noemen haar vaak liefkozend ‘mutti’ (moeder). In alle onderzochte landen spraken drie op de vier het vertrouwen uit dat zij het juiste zou doen in wereldzaken – een percentage dat hoger ligt dan dat van Emmanuel Macron (63%), Boris Johnson (50%), Vladimir Poetin (23%), Xi Jinping (19%) en Donald Trump (17%). 

Bijvoeglijke naamwoorden die worden gebruikt om haar te beschrijven zijn onder meer ‘standvastig’, ‘diplomatiek’, ‘kalm’, ‘rationeel’, ‘recht door zee’, ‘betrouwbaar’, ‘nederig’ en zelfs ‘saai’, maar – in schril contrast met veel van de wereldleiders die ze achter zich heeft gelaten – nooit ‘glamoureus’, ‘grillig’, ‘charismatisch’ of ‘corrupt’.

Haar leiderschap werd al snel op de proef gesteld door de financiële crisis van 2008, die zowel de eurozone als het mondiale economische systeem door elkaar schudde en de economieën van Zuid-Europa naar een uitzichtloze schuldenlast dreef. Haar harde, impopulaire bezuinigingen en begrotingsdiscipline vormden de kern van de reactie op de schuldencrisis in de eurozone, die zowel Duitsland als Europa weer tot groei bracht, waarbij de kanselier zich ontpopte tot Europa’s de facto leider.

Merkel heeft gehandeld op basis van wat zij moreel juist achtte, in plaats van politiek opportuun; het beëindigen van kernenergie in Duitsland na de kernramp in Fukushima in Japan in 2011, en het openstellen van de Duitse grenzen voor meer dan een miljoen Syrische vluchtelingen in 2015.

Als we de banken kunnen redden, kunnen we ook de mensen redden”, zei ze destijds. Velen bekritiseerden de stap, en de extreem-rechtse anti-immigratie partij, Alternative für Deutschland, groeide in steun. Desondanks werd ze herkozen voor een vierde termijn. De AfD is sindsdien in de peilingen verdwenen en haar beleid om vluchtelingen en migranten op te nemen in een land dat met een demografische tijdbom wordt geconfronteerd, lijkt nu economisch vruchten af te werpen. In februari vorig jaar had de helft van de vluchtelingen in de werkende leeftijd werk.

Gevaarlijk en onwaar

Als voormalig wetenschapper en milieuminister heeft Merkel prioriteit gegeven aan klimaatkwesties. Zo heeft ze de eerste VN-klimaatconferentie in Berlijn voorgezeten en de G8-leiders ervan overtuigd om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen.

Vorig jaar stond Merkel voor haar laatste grote uitdaging. De COVID-19 pandemie was niet zomaar “een hoax” of “een lichte griep”, zoals aanvankelijk door sommige wereldfiguren werd afgedaan. De situatie is ernstig’, drong ze aan. “Neem het serieus! Met 15 miljoen mensen meer dan Groot-Brittannië, bijvoorbeeld, heeft Duitsland de helft van het aantal dodelijke slachtoffers gekend. 

In haar laatste begrotingsdebat eind vorig jaar riep Merkel haar landgenoten hartstochtelijk op om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan.

Samenzweringstheorieën zijn niet alleen gevaarlijk en onwaar,” vertelde ze de Bondsdag met emotie en passie.  Ze zijn ook cynisch en wreed tegenover degenen die lijden. Ze zette het Turks-Duitse echtpaar, ontwikkelaars van ’s werelds eerste betrouwbaar goedgekeurde geneesmiddel, het BioNTech-Pfizer-vaccin, dat in Mainz is ontwikkeld, in de schijnwerpers. Merkel wees op de 60 nationaliteiten die voor het bedrijf werken en kon “geen beter voorbeeld bedenken van hoe Europese en internationale samenwerking, de kracht van diversiteit, vooruitgang brengt”.

Onder luid en langdurig applaus verklaarde zij: “Nooit eerder hebben wij het nieuwe jaar met zoveel hoop begroet, ondanks al onze zorgen en scepsis”.

Moge God ons nieuwe leiders schenken met de nederigheid en morele helderheid van de dochter van deze dominee – voor Duitsland, voor Europa en voor de wereld.

Tot volgende week,