Sinds Jozef en Maria naar Egypte moesten vluchten met hun pasgeboren kind, hebben geloofsvluchtelingen een centrale rol gespeeld in de Christelijke geschiedenis. De vroege Christenen die uit Jeruzalem vluchtten, hebben de eerste niet-Joodse gemeente in Antiochië gesticht.
In 1722 stichtten illegale gelovige immigranten een dorp waar we dit weekend even stopten op onze Continental Heritage Tour. Ze hadden het oversteken van de gevaardelijke grens van Bohemen en Moravië (het hedendaagse Tsjechië) naar Saksen, dicht bij de Duits-Poolse grens van vandaag, overleefd.
Dit bescheiden dorp werd door de vluchtelingen Herrnhut genoemd en was bestemd om anderen die geschiedenis schrijven zoals John Wesley en William Carey te inspireren en zo een grote katalysator te worden voor de Protestantse zendingsbeweging. De Hernhutters’ gedurfde zendingsavonturen naar de Caraïben, Groendland, Afrika, India, en Noord-America in de vroege 18de eeuw staat in scherp contrast met het overheersende gebrek aan zendingsvisie en –activiteit in Protestantse kringen. Toen tegen 1760 hun patroon en leider Graaf Zinzendorf stierf, gingen zo’n 260 zendelingen, die van de oorspronkelijke vluchtelingen en hun kinderen kwamen, vanuit Herrnhut naar de meest afgelegen gebieden van de wereld.
Als jonge Anglicaanse geestelijke die net ingezegend was, kwam Wesley deze Moravische zendelingen voor het eerst op een zeilschip tegen, toen zij onder weg naar de Noord-Amerikaanse kolonie Georgia in een hevige storm terecht kwamen. Wesley was bang om te verdrinken en werd getroffen door het kalme geloof van zijn medepassagiers die hem simpelweg zeiden, ‘Broeder onze tijden zijn in zijn handen.’ Uiteindelijk zouden de toekomstige opwekkingspredikers hetzelfde persoonlijke geloof leren kennen nadat ze contact hadden gehad met de Hernhutters in zowel Georgia als London. In 1739 bezocht Wesley zelf Herrnhut en schreef in zijn dagboek dat ‘deze Hernhutters zijn de beste Christenen in de wereld – naast de Anglicanen’.
Zo’n 50 jaar later daagde Carey zijn medevoorgangers van de Baptistengemeente om het apostolische model van de Moravische zendelingen te volgen. Die aansporing leidde direct tot het ontstaan van de Baptist Missionary Society (Baptistenvereniging voor zending) en dat spoorde weer andere denominaties aan.
Verborgen zaad
Eerder vorige week bezochten we het graf van Jan Amos Comenius in Naarden, dicht bij Amsterdam waar deze Tsjechische onderwijzer de laatste tien jaar van zijn leven doorbracht en die ook een geloofsvluchteling. Hier in Herrnhut hoorde we meer van zijn verhaal als laatste bisschop van de Oude Moravische Kerk, die door de Tsjechische hervormer Jan Hus was gesticht. Comenius had ook een aantal illegale vluchtelingen over de grens van Moravië naar Polen geholpen, waarbij hij stopte om God te bidden om over het verborgen zaad te waken zodat het op een dag in dat land vrucht zou dragen om de wereld te zegenen (afbeelding boven).
Herrnhut was duidelijk een antwoord op dat gebed.
In Herrnhut’s witgeverfde Grosser Saal, of kerk, waren er tijdens de Zondagochtenddienst een aantal Hernhutters uit Noord-Amerika die de traditionele witte houten banken bezetten. Ze vertegenwoordigen zo’n 1600 Moravische kerken die vandaag de dag over 35 landen verdeeld zijn met een ledenaantal van één miljoen, allemaal geestelijke afstammelingen van de oorspronkelijke verspreide groep overlevenden die zo’n 300 jaar de bomen kapten om de eerste huizen van Herrnhut geleden te bouwen.
De gastspreken, een Moravische professor en leider van de Amerikaanse bezoekers, overdacht in zijn preek de twee Jozefs uit de Bijbel. Beiden waren ‘dromers’ en ‘vluchtelingen’. In beide gevallen was God zijn soevereine plan aan het uitwerken op manieren die ons menselijk denken vreemd zijn.
God werkt met een ander rooster. Hij gebruikt vaak omwegen. Hij heeft geen haast. Hij wil waar Satan slechte bedoelingen mee heeft, gebruiken om goed mee te doen. Jozef droomde dat hij over zijn broers regeerde, maar alleen nadat hij de hartverscheurende ervaring had gehad met mensenhandel en het onrechtvaardig gevangen zitten, werd die droom in vervulling gebracht – door Farao’s dromen.
Zinzendorf zelf had dromen waar hij van verwachtte dat het door Lutheranen in vervulling zou gaan. Maar God koos illegale immigranten om zijn dromen tot rijpheid te brengen. Maar God koos illegale immigranten om de instrumenten te laten zijn voor het vrucht laten dragen van zijn dromen.
Gods’ hand
Soms is het moeilijk Gods hand te zien in wat er in de wereld gebeurt. Dit weekend schreef een vriend in het Midden-Oosten: “Er is zo veel chaos in de wereld, ik ervaar dat ik het mentaal, geestelijk en emotioneel niet kan verwerken.”
“De dramatische, modder gooiende verkiezingen van de VS vorig jaar, nep nieuws, identiteitspolitiek, narcistische selfie cultuur. Ongelofelijk barbaarse vatbommen, zelfmoordaanslagen, menselijke schilden, chemische oorlogsvoering, geïmproviseerde bermbommen, het dagelijks vermoorden en verminken van honderden volledig willekeurige kinderen, vrouwen en mannen, in Aleppo, Damascus, Kabul, Bagdad, etc. etc……Duizenden ontvoerde Christelijke en Yezidi vrouwen en kinderen die nog steeds in Syrië en Irak vermist worden.”
“En tegelijkertijd verdrinken er duizenden vluchtelingen recht onder onze neus terwijl ze proberen over te steken van Noord-Afrika en Turkije naar Griekenland en Italie om aan de Jihad, politieke chaos, extreme armoede en hopeloosheid te ontsnappen.”
Maar het is goed om er aan herinnert te worden dat God met een ander rooster werkt. Op een of andere manier zal Hij datgene waar Satan kwaad mee wil doen, ten goede keren. Hij is nog steeds soeverein.
Tot volgende week,
