Politici, diplomaten en voorbidders uit de Scandinavische en Baltische landen verzamelden zich deze week op vrijdagochtend in Helsinki voor een gebedsontbijt in de buurt van het Finse parlement.
Zij volgden een traditie die gebed en politiek met elkaar verbindt en die zeventig jaar teruggaat tot het inaugurele Presidentiële Gebedsontbijt met president Eisenhower in Washington DC en de gebedsontbijten van het Europees Parlement in Brussel sinds 1998.
Zelfs vóór deze initiatieven, in 1952, waren drie van de ‘grondleggers van Europa’, Robert Schuman, Konrad Adenauer en Alcide de Gasperi, bijeengekomen voor gebed in een klooster bij Koblenz aan de Rijn aan de vooravond van de ondertekening van het verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal. Dit was de eerste stap om het patroon van steeds terugkerende oorlogen te doorbreken en een ‘gemeenschap van volkeren te creëren die diep geworteld is in christelijke waarden’. Ze baden voor een Europa waarin naties samen zouden bouwen.
‘Samen bouwen’ was het thema van deze vrijdag. De aanwezigen waren gekomen om relaties te versterken en elkaar aan te moedigen voor hun werk in het ruwe en onstuimige politieke leven. Gevraagd om dit onderwerp aan te snijden, onderzocht ik de analogie van Paulus’ bouwproject in zijn eerste brief aan de Korintiërs (3:10).
“Wat zijn we aan het bouwen?” was mijn eerste vraag. Als het publiek uit bisschoppen en pastors had bestaan, zou het antwoord waarschijnlijk zijn geweest: de kerk. Maar voor mij stonden mensen die actief waren op het publieke plein – geen kerkelijke instellingen.
Had Jezus ons ooit verteld dat we zijn kerk moesten bouwen? Nou, eigenlijk niet. Verrassend genoeg zei Jezus in zijn onderwijs heel weinig over de kerk. Hij zou zijn kerk bouwen (Mat. 16:18); wij moesten zijn koninkrijk zoeken. Uit het Onze Vader kunnen we afleiden dat het koninkrijk daar is waar zijn wil wordt gedaan: op aarde, in Europa, in de Scandinavische en Baltische landen, zoals in de hemel. Overal waar wetgeving werd aangenomen om shalom, verzoening en juiste relaties te bevorderen – bijvoorbeeld in gezinnen, zaken, buitenlandse zaken, landbouw en tussen etnische groepen – was dat dan niet in zekere zin een vooruitgang van het koninkrijk?
Maar was dit niet een blinde vlek die velen van ons lijken te delen? Geloven we echt dat Jezus de Heer van alles is? Niet alleen van ons persoonlijk geestelijk leven, of van het kerkelijk leven, maar ook van het publieke domein van politiek, diplomatie, bedrijfsleven, media. Abraham Kuyper zei het zo: er is geen vierkante centimeter menselijke activiteit waar Christus, die soeverein is over alles, niet van zegt; het is het Mijne!
Als we dat echt geloofden in de evangelische wereld, dan zou het zeker weerspiegeld worden in onze theologische seminaries! Helaas is dat niet zo. Waar kunnen jonge mensen heen om toegerust te worden in publieke theologie als agenten van het koninkrijk op het publieke plein, om zich voor te bereiden op een carrière in de politiek, diplomatie of handel?
“Hoe zijn we bezig met bouwen?” was de volgende vraag. Paulus herinnert de Korintiërs eraan dat Jezus Christus het fundament is. Hij is de focus van de gebedsontbijtbeweging, de grootste gemene deler voor gelovigen van alle politieke overtuigingen. En het Levende Woord wordt geopenbaard in het Geschreven Woord, het boek dat Europa meer dan enige andere factor heeft gevormd.
Toch ontdekten we hier nog een blinde vlek. Was de Bijbel slechts een boek dat erop gericht was om ons naar de hemel te brengen en onze zielen te redden? Of was de boodschap veel dieper en breder, gericht op het herstel en de verzoening van alles onder de hemel en op aarde?
Hoeveel weten we van de transformerende kracht van de Bijbel bij het vormgeven van onze politiek, onze regering, onze democratie, het concept van Europa, de Europese cultuur, de Europese integratie en de Europese Unie zelf? Hoe kunnen we de geestelijke afgoderij identificeren achter alle -ismen (nationalisme, kapitalisme, socialisme, liberalisme, enz.) die elk iets van Gods goede schepping verabsoluteren, zoals David Koyzis uitlegt in Political visions and illusions (zie ook mijn Schuman Talk met David).
Nogmaals, waar kunnen jonge aspirant-politici Bijbelse fundamenten leren voor hun roeping op het publieke plein?
“Waar bouwen we aan?” was de derde en laatste vraag, die direct leidde naar de derde en laatste blinde vlek. De meesten van ons bouwen op lokaal niveau. Evangelischen richten zich over het algemeen op de lokale kerk en denken dus lokaal. Protestantse kerken ontstonden uit de Reformatie als territoriale kerken, zoals de Church of England of de Nederlands Hervormde Kerk. Zij hadden de neiging nationaal te denken. Maar katholieken hebben zichzelf altijd gezien als behorend tot een universele, katholieke kerk en zagen dus een breder plaatje.
Iemand zei: Katholieken zien bossen; protestanten zien bomen. Waaraan ik toevoeg: evangelischen zien takken. Wij evangelischen hebben een blinde vlek als het gaat om ‘Europa’ denken.
Daarom dank ik God voor de Prayer Breakfast-beweging die vriendschappen wil koesteren over politieke, filosofische en zelfs religieuze verschillen heen, door gebedsevenementen te houden in het Europees Parlement en de parlementen van veel van de 50 Europese landen.
(Foto: Per Ewert)
Tot volgende week,
