(Als je verwachtte te lezen over de Zwitserse en Ierse helden waar ik vorige week naar verwees, wacht dan even – ze zullen hun beurt krijgen).
‘De meest uitdagende grens voor zending is hier in Europa’. Voor Jim en Christine Memory leidde dat besef dertig jaar geleden tot een levenslange toewijding aan kerkstichting en training in Europa.
Na een zendingsreis als studenten naar Azië, waar ze zagen hoe een groeiende kerk nieuwe wegen insloeg, nieuwe christelijke gemeenschappen stichtte en de armen diende, beseften ze dat de meest strategische behoefte was, was waar de kerk zich terugtrok, in Europa – het continent dat het meest gevormd werd door de Bijbel en de verwerping van de Bijbel.
Ze waren niet de eersten die tot die conclusie kwamen. Lesslie Newbigin, die het grootste deel van zijn zendingscarrière in India doorbracht voordat hij halverwege de jaren zeventig terugkeerde naar zijn geboorteland Groot-Brittannië, realiseerde zich dat het postchristelijke Westen ‘geen seculiere samenleving zonder goden was, maar een heidense samenleving met valse goden’. De postchristelijke heiden, zo ontdekte hij, was net zo verschillend van de voorchristelijke heiden als een gescheiden vrouw van een maagd.
Evenzo analyseert Jim al tientallen jaren de spirituele behoeften van Europa. Acht jaar geleden nodigde ik hem uit om zijn nuttige overzicht van ‘vijf crises waarmee Europa geconfronteerd wordt’ te presenteren op het State of Europe Forum in Dublin. Nu heeft hij dit uitgebreid tot een nieuw instrument dat theoloog Chris Wright een ‘actuele analyse van sociale, economische en politieke trends, met inzichtelijke en toekomstgerichte missiologische reflectie’ noemt.
Evangelische zeldzaamheid
Europa 2021 is een document dat kerk- en zendingsleiders overal moeten downloaden en bestuderen, bij voorkeur in groepen voor discussie en gebed. Het is een evangelische zeldzaamheid. Het kijkt naar het grote Europese plaatje. Het gaat in op de politieke, sociale, economische, ecologische en technologische context waarin we ons tegenwoordig bevinden, factoren die we in zendingskringen maar al te vaak negeren.
Mijn eigen onderzoek naar evangelische opvattingen over Europese integratie onthult ernstige blinde vlekken in de evangelische visie en begrip rondom de Bijbel, iets waar ik binnenkort meer over zal schrijven. Het rapport van Jim is een uitstekend uitgangspunt om deze wijdverbreide onwetendheid en onverschilligheid aan te pakken en ons te helpen een bredere kijk te krijgen. Ik verwacht dat ik in mijn eigen onderzoek steeds weer zal verwijzen naar zijn beknopte analyses en schrijven over het brede scala aan gebieden die hij onderzoekt.
Ik wil deze week uw aandacht vestigen op dit rapport, aangezien Jim aanstaande donderdag (9 september) online bij ons zal zijn om zijn rapport te bespreken als wij onze Schuman Talksweer beginnen na de zomervakantie. Bekijk het live of kijk het later nog eens na.
Noch ‘goed’ noch ‘nieuws’
Het snel veranderende sociale, politieke en geestelijke landschap van Europa heeft ingrijpende zendings-implicaties die vorm moeten geven aan de manier waarop we presenteren wat we Goed Nieuws noemen, – maar die veel Europeanen noch ‘goed’ of ‘nieuws’ beschouwen. Hoe moeten de kwesties van migratie, lage geboortecijfers en genderkwesties de manier waarop we ‘zending doen’ veranderen?
Wat zijn de zendings-implicaties van nationalisme en populisme? Als nationalisme een horizontale tegenstelling is tussen degenen van wie wordt aangenomen dat ze tot een natie behoren en degenen van wie wordt gezien dat ze er niet bij horen, legt Jim uit, is populisme een verticale tegenstelling tussen ‘het volk’, hoe ze ook worden gedefinieerd, en ‘elites’ die gezien worden dat ze hen onderdrukten. Deze elites kunnen echte politieke elites zijn binnen hun land, maar ook gezichtsloze mondiale bedrijven of niet-gekozen eurocraten in Brussel.
Veel nationalisten, vooral populisten, zien zichzelf als een verdediger van de traditionele cultuur, het christelijk erfgoed en de waarden tegen het opleggen van liberale sociale waarden, multiculturalisme, of de islam. Voor christenen die rouwen om het verlies van het christendom, is deze boodschap erg aantrekkelijk, geeft Jim toe. Helaas hebben sommige evangelicals zich om deze reden achter nationalisten en extreemrechtse politieke partijen geschaard.
Een bijzonder waardevol aspect van het rapport is de verkenning van de impact van de Covid-19-pandemie op elk van de onderzochte problemen. Zoals Jim opmerkt, is de pandemie waarschijnlijk de belangrijkste gedeelde ervaring in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog. Vaccinatienationalisme heeft landen tegen elkaar opgezet, zelfs binnen de Europese Unie. De burgerlijke vrijheden zijn ingeperkt. Door Covid-19 is de staatsschuld enorm gestegen. De impact op migratie is complex geweest, waarbij beweging wordt onderdrukt maar de drijvende factoren worden vergroot.
De meeste Europeanen lijken te zijn ingeënt tegen het evangelie door het vaccin van het culturele christendom, merkt Jim op. Toch gelooft hij dat de zwakte van de kerk ook Gods kans is. Meer dan ooit tevoren werken Europese christenen samen, netwerken en planten ze samen kerken, en in die mix heeft God de vitaliteit van christenen uit de meerderheidswereld gebracht.
Jim is niet pessimistisch. Hoewel in het begin bijna onzichtbaar, concludeert hij, groeit het zaad van het Koninkrijk onweerstaanbaar. Hoewel de huidige Europese bodem er misschien dor en onverzettelijk uitziet, wordt het zaad van het Koninkrijk gezaaid en zal het vrucht voortbrengen. Het is onze taak om te zaaien.
Tot volgende week,
