Terwijl ons vliegtuig zich een weg baande naar Malta, de meest zuidelijke lidstaat van de EU, zorgden dierbare herinneringen aan eerdere reizen voor een groeiende verwachting. Zes jaar waren verstreken sinds mijn vrouw en ik Malta voor het laatst bezochten voor het State of Europe Forum in 2017.
Het zevenduizend jaar oude, kleurrijke verhaal van de archipel is een complex tapijt van archeologie, taal en etniciteit. De religieuze traditie van Malta gaat terug tot de oudste vrijstaande menselijke bouwwerken ter wereld, gewijd aan de verering van een vruchtbaarheidsgodin. De oudste dateert van rond 3400 voor Christus.
De Maltezers zijn trots op hun christelijke erfgoed dat terugvoert op de schipbreuk van Paulus op hun eiland. Een traumatische storm waarin iedereen de hoop verloor, zorgde ervoor dat het evangelie onder deze eilandbewoners wortel schoot.
De geschiedenis van Malta is ook gevormd door haar strategische ligging op het kruispunt van de Middellandse Zee, halverwege Gibraltar en Libanon, en de kustlijnen van Zuid-Europa en Noord-Afrika. Feniciërs, Grieken, Romeinen, Moren, Normandiërs, Sicilianen, Spanjaarden, johannieters, Fransen en Britten behoorden allemaal tot de veroveraars.
Haar dappere verdediging tegen de would-be Ottomaanse veroveraars in de zestiende eeuw werd een van de meest gevierde gebeurtenissen in het Europa van die eeuw. ‘Niets is bekender dan het beleg van Malta’, merkte Voltaire twee eeuwen later op. Een islamitische armada van meer dan 200 schepen en zo’n 48.000 soldaten overtrof de 500 ridders van Malta verre, gesteund door een schamele 5600 voetsoldaten, galeislaven en bedienden. De Turken lieten naar schatting 130.000 kanonskogels op de Maltese vestingwerken regenen in het langst durende bombardement in de geschiedenis tot dan toe. Toch weerstonden de eilandbewoners het beleg gedurende vier hete zomermaanden, totdat versterkingen arriveerden.
Parallellen
Hoewel de koningen van Europa traag te hulp schoten, realiseerden ze zich dat ze op de lange termijn alleen van de Ottomanen konden winnen door hun onderlinge strijd te staken en zich te verenigen. Het Grote Beleg suggereert een zekere parallel met de vertraagde en ontoereikende steun van het Westen vandaag aan Oekraïne in zijn strijd voor vrijheid en overleving tegen zijn veel grotere onderdrukker.
Het lijden en de moed van zowel de Maltezers als de Oekraïners tijdens de Tweede Wereldoorlog suggereren nog een andere parallel. Malta werd onderworpen aan de zwaarste, aanhoudende bombardementen van de hele oorlog. Italiaanse bommenwerpers begonnen Valletta en de havens aan te vallen op de dag nadat Mussolini de oorlog had verklaard. Drie Gladiator tweedekkers, die van de eilandbewoners de bijnamen ‘Faith’, ‘Hope’ en ‘Charity’ (zie foto) kregen, vormden de enige luchtverdediging die aanvankelijk beschikbaar was, en verhoogden het moreel van de mensen terwijl ze getuige waren van de David-tegen-Goliath luchtgevechten.
Voor hun moed werd de hele Maltese bevolking onderscheiden met het George Cross, de hoogste Britse burgeronderscheiding. Hun bereidheid om te sterven voor wat zij als waar en moreel juist beschouwden, wordt weerspiegeld in de dagelijkse ervaringen van de Oekraïners van vandaag, die zich maar al te levendig het lijden van hun voorouders herinneren, toen Stalin hun graanoogsten stal, hongersnood veroorzaakte en mensen de dood injoeg.
Ironie
De eerste zes maanden van 2017 bekleedde de kleine republiek met slechts 500.000 inwoners het voorzitterschap van de EU en daarmee de verantwoordelijkheid om de unie door de woeste wateren van Brexit en grillige trans-Atlantische betrekkingen te loodsen. Er zat een zekere ironie in dat de 43 jaar jonge republiek de Raad van de EU voorzat, terwijl haar eeuwenoude voormalige koloniale macht – met een bevolking van honderd maal zo groot – procedures in gang zette om de EU te verlaten. Dat voorzitterschap zei iets over de gelijkwaardigheid van kleine naties binnen de unie, die anders gedoemd zijn te lijden onder de hegemonie van grotere naties.
Wat is er veel veranderd in zes jaar! Het Forum werd gehouden in de hoofdstad Valletta in het weekend dat ook de Franse presidentsverkiezingen plaatsvonden. Velen vreesden destijds voor een populistische overwinning die zou leiden tot een verdere versplintering van de Europese solidariteit. Er gingen geruchten dat op Brexit een Frexit (Franse exit) zou volgen, en vervolgens een Nexit (exit Nederland)…
Zes jaar later maakt de EU zich op voor uitbreiding, dankzij de avonturen van Poetin in Oekraïne en zijn frontale aanval op de waarden van respect voor de waardigheid van het leven, de onschendbaarheid van nationale grenzen en toewijding aan het algemeen welzijn. Waarden die de internationale orde na het einde van de Tweede Wereldoorlog hebben gestabiliseerd. En trouwens, het Europees Parlement heeft zelfs een Maltese voorzitter, de 44-jarige Roberta Metsola.
Het Forum van 2017 begon met een viering in drie gedeelten, gericht op hoop, genezing en gastvrijheid, met het verhaal van de schipbreuk van Paulus als uitgangspunt. De viering ging in processie van de Anglicaanse Sint Paulus prokathedraal naar gebedsposten in de katholieke Sint-Janscokathedraal, de thuisbasis van de Maltezer ridders, en werd afgesloten in de Hogere Barrakka-tuinen met uitzicht op de Grote Haven.
Romkje en ik gingen dit weekend samen met een aantal JmeO-collega’s terug naar deze fascinerende eilandengroep om met lokale leiders te onderzoeken welke bijdrage onze missie zou kunnen leveren, misschien op het gebied van discipelschapstraining of zendingsmobilisatie. We kunnen nieuwe inspiratie putten uit het verhaal van hoe God een ‘razende storm’ veranderde in ‘een moment van genade’ toen het evangelie op Malta werd aanlandde.
Hoe zou God de ‘razende stormen’ die Europa momenteel teisteren, kunnen veranderen in een opmars van zijn koninkrijk?
P.S. kijk deze interview hier.
Tot volgende week,
