(De tweede van twee WW’s over de opkomst van de hedendaagse aanbiddingsbeweging)
De Olympische Spelen van München in 1972 brachten jonge mensen van alle continenten ertoe om te evangeliseren onder atleten en toeschouwers uit de communistische wereld, de moslimwereld en de vrije wereld.
Duizend jonge mensen kwamen samen op een kasteel in een Beiers dorp genaamd Hurlach. Velen brachten de op gitaar gebaseerde aanbiddingscultuur van de Jesus Revolution met zich mee, zoals vastgelegd in de iconische film over de Olympische Spelen, Revolution of Love. Liederen van de jonge aanbiddingsbeweging werden hier opgepikt en verspreid over Europa en daarbuiten.
Kasteel Hurlach, YWAM’s eerste locatie in Duitsland, zou het volgende decennium een belangrijke bron van Duitstalige hedendaagse aanbidding worden door middel van regelmatige aanbiddingsevenementen. Onder leiding van Marion Warrington floreerden seminars, het schrijven van liedjes en de landelijke verspreiding van liedboeken en opnames. Ze trouwde met mede-Nieuw-Zeelander Keith in het kasteel, dat hun thuisbasis werd voor de eerste fase van hun levenslange bediening ter bevordering van vernieuwing en hervorming in Duitsland.
Marion besefte dat ze een rijke traditie volgde van de hervormers, wier frisse en radicale vormen van aanbidding in hun tijd te vaak conservatief en routinematig waren geworden. Vernieuwingsbewegingen hadden zich altijd uitgedrukt in nieuwe vormen van aanbidding, zoals in de tijd van Luther toen de Duitse hervormer vroeg: ‘Waarom zou de duivel alle goede muziek hebben?’ Luther berijmde veel psalmen om te zingen. Bach zette veel van Luthers Bijbelvertaling op muziek. Calvijn hield toezicht op de totstandkoming van het Geneefse psalter om gemeenten aan te moedigen openbare gebeden te zingen.
De Amerikaanse Linda McGowen Panci vertelt in haar verslag uit de eerste hand van de aanbiddingsbeweging in de Franstalige wereld, Love notes to God, hoe Marion eerder het zingen van hedendaagse Schriftliederen had geïntroduceerd in het eerste YWAM-trainingscentrum in Lausanne, Zwitserland – zoals gepionierd door David en Dale Garratt in haar thuisland. De Garratts werden in een onbekende rol van leraar geduwd toen Loren Cunningham hen uitnodigde om naar Lausanne te komen. Linda legt uit hoe de Garratts ook haar eigen begrip van aanbidding hadden gevormd – niet alleen zingen over God, maar aan en voor Hem. Hart, mond en lichaam bij aanbidding betrekken, betekende soms leiden met gesloten ogen in een biddende houding.
Terwijl Marion zich op Duitsland concentreerde, streefde Linda haar eigen visie na om nieuwe Franse liedjes, naast vertalingen uit het Engels, samen te brengen in een verzameling psalmen, gezangen en geestelijke liederen, moeizaam op een handmatige muziekschrijver gezet (voordat computers het proces transformeerden). Linda’s eerste editie van J’aime l’Eternel verscheen in 1975 met een oplage van 4000 exemplaren. Het jaar daarop werden er nog eens 8000 gedrukt en twee jaar later nog eens 20.000. In 2011 waren er zo’n 200.000 exemplaren verspreid over de Franstalige wereld. Vandaag bieden de vier delen van Jaime l’Eternal 1100 liederen aan Franstalige aanbidders over de hele wereld.
Dubbele inschrijvingen
Linda werd gevraagd om de muziekdirecteur te zijn voor Mission ’80, een grote zendingsconferentie voor jongeren die in december 1979 in Lausanne zou worden gehouden. Toen het aantal inschrijvingen in de laatste weken voor het evenement verdubbelde tot 5000, werden er haastig parallelle programma’s gepland. Linda moest meer aanbiddingsleiders vinden. Dus nodigde ze Bruce Clewett uit, een Duitstalige Amerikaan die in Oostenrijk pionierde met aanbidding in YWAM-stijl. En mijzelf.
Zoals vorige week vermeld, had mijn reis me van Nieuw-Zeeland naar Toronto gebracht, naar een aanbiddingstournee in kathedralen in Engeland en Nederland in de zomer van ’74, als manager van het Shekinah-gezelschap van zangers, dansers en muzikanten. Bij een concert in Amsterdam had ik YWAM-leider Floyd McClung ontmoet. Later nodigde hij me uit om in september 1975 met hem mee te gaan naar de trainingsgemeenschap van Heidebeek op het Nederlandse platteland – een plek waar ik mijn vrouw zou ontmoeten, drie zonen zou krijgen en de komende 43 jaar naar huis zou bellen.
Hoewel ik aanvankelijk kwam om een tijdschrift te redigeren, raakte ik ook betrokken bij het leiden en onderwijzen over aanbidding, een integraal onderdeel van de levensstijl van de Heidebeekse gemeenschap. Vanuit het groeiende netwerk van YWAM-centra in heel West-Europa waaierden teams uit om aanbiddingsseminars te geven, waarvan sommigen naar Oost-Europa trokken om samen te werken met katholieke vernieuwingsbewegingen, zoals in Polen en Roemenië. Al Akimoff, die het werk van YWAM in Slavische landen leidde, had begin jaren zeventig met de Garratts aanbiddingsseminars opgezet. Zijn teams hebben duizenden aanbiddingscassettes uitgedeeld aan Oost-Europeanen die hongerig waren naar spirituele vernieuwing. Mijn eerste reis naar Polen was in 1979 naar Legnica om les te geven over aanbidding naast Bill Davidson, die deel uitmaakte van de band Joystrings van het Leger des Heils die in de jaren ’60 de hitlijsten bereikte.
In Heidebeek begonnen we wekelijkse aanbiddings- en onderwijsavonden te houden, zoals zowel in Lausanne als in Hurlach. Net als in Zwitserland en Duitsland kwamen mensen van heinde en verre om te proeven van de nieuwe stijl van aanbidding. In 1982 namen we in het Nederlands de eerste op van een reeks ‘Muziek voor de Koning’-opnames. De Engelse uitgeverij Kingsway vroeg ons om een Engelse versie te produceren en vertelde ons: ‘Het enige woord dat we begrijpen is ‘Hallelujah’, maar we houden van je balans tussen studiokwaliteit en live-opname’.
Later vroegen ze ons om het ‘koor’ te leveren voor Graham Kendricks eerste gemeenteopname. Graham kwam naar Heidebeek met zijn soundtracks en opnametechnicus, Les Moir. Les schreef later een geschiedenis van de aanbiddingsbeweging in de Engelssprekende wereld genaamd Missing Jewel. Over de eerste extended-play-opname van Garratt, Scripture in Song – waarop mijn broer en ik zongen zoals vorige week vermeld – schreef hij dat ‘ze geen idee hadden dat het over de hele wereld van de grond zou komen en het tempo zou bepalen voor een hele nieuwe golf. van songwriters en aanbiddingsleiders die overal de vorm van kerkaanbidding beïnvloeden’.
Les crediteert ook Scripture in Song met het doen oplaaien van aanbiddingsmuziek in Calvary Chapel-kerken in Californië, waar de Jesus Movement samen met het Maranatha Music-label werd geboren. Een van de klassiekers van de Jesus Movement, Seek ye first, door Karen Lafferty, werd ook geboren in Calvary Chapel. Karen kwam in 1979 bij ons op Heidebeek voor een Discipelschap Training School en startte later Musicians for Missions (MfM) in Amsterdam.
‘Heidebeekkoor’
Karen en haar ‘Musicianaries’ hielpen me bij het opzetten van een reeks Concerten voor de Koning die in elke provincie werden gehouden (zie foto hierboven) om wat bekend werd als het ‘Praise’-genre bij een breder christelijk publiek te introduceren. Halverwege de jaren 80 vroeg de Evangelische Omroep (EO) in Nederland me om samen met Karen en het ‘Heidebeekkoor’ – d.w.z. de hele gemeenschap – te komen om de ‘zang’ (een mengeling van traditionele psalmen en gezangen samen met ‘ons’ soort aanbiddingsliederen) op hun jaarlijkse EO Jongerendag, die 10.000 conservatieve christelijke jongeren aantrok. Dit hebben we drie jaar achter elkaar gedaan, waarbij we het Nederlandse christelijke publiek kennis lieten maken met ‘hedendaagse aanbidding’, ondanks instructies dat onze handen niet boven onze heupen mogen komen! Een landelijk bekende organist, die al jaren op deze evenementen speelde, dacht dat het ‘music as usual’ was en veronderstelde te leiden. Ik, met mijn onbenullig gitaar, begreep dat ik moest leiden. De overgang van oud naar nieuw verliep niet altijd soepel!
Mission ’87, de opvolger van het eerdere evenement voor jeugdzending in Lausanne, zou nu in Utrecht, Nederland, worden gehouden. Toen ik de verantwoordelijkheid kreeg voor de muziek en aanbidding, genoot ik van de gelegenheid om Graham Kendrick voor te stellen aan een breder Europees publiek. Dus deelden Graham en ik de aanbidding die leidde voor de 10.000 jonge Europeanen die uit alle hoeken van West-Europa kwamen en zelfs een paar mensen van over het IJzeren Gordijn.
Inmiddels werd de hedendaagse eredienst steeds breder omarmd in verschillende kerken. In 1989 vroeg de EO me om hun eerste ‘praise’-programma op televisie te leiden – maar nog steeds met instructies om onze handen niet boven onze schouders te steken!
Een generatie later was mijn zoon Antonie bij zijn Nederlandse tijdgenoten bekend geworden als aanbiddingsleider en songwriter. Hij was verantwoordelijk voor de aanbidding bij Soul Survivor in Nederland en ging later naar de Kingsway-studio’s in Engeland om de aanbiddingsopnamen te mixen met gastartiest Matt Redman. Tijdens introducties in de studio riep de opnametechnicus opgewonden uit: “Jij bent de zoon van Jeff! Ik ben Les Moir. Ik heb opnames gemaakt voor je vader en Graham Kendrik. Nu doe ik hetzelfde voor jou en Matt!
Tot volgende week,
