Ze vullen de straten weer in Amsterdam! De luidruchtige voetbalfans.
En ook in heel Europa, voor EURO2020: in de straten van Rome, Sint-Petersburg, München, Sevilla, Londen, Bakoe, Boedapest en Boekarest. Als je het positief bekijkt is het een teken van terugkerende normaliteit.
Een sportieve en vriendschappelijke rivaliteit, gekleurd door het gevoel dat je tot de bredere Europese familie behoort, komt tot uiting in het wederzijdse ‘respect’ – dat woord staat op het shirt van elke speler. En je ziet het als spelers elkaar een ondersteunende hand geven, high fives, schouderklopjes en zelfs warme knuffels na het laatste fluitsignaal, ook met spelers van de andere kant. Velen van hen kennen elkaar al lang van het spelen in Europese competitieteams.
De instorting van Christian Eriksen op het veld afgelopen zaterdag in de wedstrijd van Denemarken tegen Finland zorgde ervoor dat Europeanen overal hun adem inhielden en gebeden opzonden. Plotseling werd het spel en alle even in perspectief geplaatst. Het leven van één speler was veel belangrijker dan de uitkomst van een wedstrijd.
Toch was er een tijd dat Romeinse menigten stadions vulden voor de sport van het kijken naar mensen die elkaar vermoorden of gedood worden door uitgehongerde roofdieren. Dat is tegenwoordig ondenkbaar.
Oersoep plus tijd?
Waarom? Waar komen de begrippen fair play en ‘wederzijds respect’ vandaan? Uit het toevalsproduct van een lang evolutionair proces van ‘oersoep plus tijd’?? Of vanwege de ‘vanzelfsprekende waarheid’ dat ‘alle mensen gelijk zijn geboren’, zoals de Amerikaanse grondleggers (waarvan de helft slavenhouders) verklaarden? Vanzelfsprekend? Niet voor de Romeinen, noch voor miljoenen hindoes van nu, die zijn opgegroeid in een kastencultuur met brahmanen aan de top en onaanraakbaren onderaan.
Nee. Dit radicale idee werd in de eerste eeuw als een zaad geplant door een revolutionair genaamd Paulus. Hij stelde dat er in Jezus Christus geen Jood of heiden, rijk of arm, slaaf of vrije man was. Geworteld in het veel oudere Hebreeuwse begrip dat ieder mens het beeld van God weerspiegelde, doordrong het idee van morele gelijkheid voor God uiteindelijk de westerse beschaving. Het legde het fundament voor de wet, de overheid en de openbare moraal, voor ieder gelijk. En voor het maken van regels voor sport.
Volksvoetbalwedstrijden uit de late middeleeuwen die rond Pasen werden gespeeld, hadden mogelijk hun oorsprong in heidense vruchtbaarheidsrituelen die de terugkeer van de lente vierden. Het waren wilde, gewelddadige en zelfs barbaarse zaken. et DHetHD LFLFhET ENIEHet ene dorp streed tegen het andere, ze schopten, gooiden en droegen de bal (meestal een opgeblazen dierenblaas) over velden, beekjes, bossen en straten, met als doel de deur van de parochiekerk van het andere dorp. Een Frans rapport beschreef spelers die vochten ‘als honden die om een bot vechten’. Engelse koningen verboden het spel herhaaldelijk, in vergeefse pogingen om wanordelijk gedrag te stoppen. Verslagen van strafprocessen vertellen over het verlies van mensenlevens en eigendommen tijdens zo’n spel.
Uiteindelijk hebben de Britten – die een groot deel van de meest populaire sporten van vandaag hebben uitgevonden, waaronder tennis, tafeltennis, badminton, cricket, voetbal, rugby, boksen, golf, paardenraces, hockey en bowls – regels vastgelegd voor voetbal en andere sporten. Die regelgeving respecteerde de waardigheid van de tegenstander, promootte fair play en maakte sport plezierig. Veel van deze regels zijn geformuleerd tijdens het veelal geminachte Victoriaanse tijdperk van de openbare moraal. Maar de Britten ontdekten een paradox die intuïtief door sportmensen over de hele wereld wordt herkend: vrijheid en plezier worden gemaximaliseerd als regels en grenzen worden gerespecteerd. (Dat is het overwegen waard voor alle gebieden van het leven.)
Zondagsscholen?!
Geloof het of niet, het Britse voetbal zelf werd in de 19e eeuw gevormd door een beweging genaamd ‘Muscular Christianity‘ (spierballen christendom) die het spel aanmoedigde om de sociale en fysieke voordelen. En om jonge mannen voor de kerk te winnen. Kerken en zondagsscholen hebben enkele van de huidige Premier League-clubs opgericht, zoals Everton (St. Domingo’s Methodist Church), Manchester City (St. Mark’s Anglican Church), Southampton (St Mary’s) en Celtic (Catholic St. Mary’s Church Hall, Glasgow). Christelijke liederen als Abide with Me, Swing low sweet chariot en When the saints go marching in zijn nog steeds een traditioneel onderdeel van de Britse voetbalscene.
Voetbal is, net als veel andere delen van het Europese leven, meer gevormd door het evangelie dan we beseffen. Wij allen die geroepen zijn om ons te verhouden met Europa als ons bijzonder uitdagende zendingsveld, moeten de paradox begrijpen dat Europa het continent is dat het meest gevormd is door de Bijbel… en door de afwijzing van de Bijbel.
Daarom beveel ik pastors, christelijke werkers en professionals ten zeerste onze Summer School of European Studies aan, waar Evert Van de Poll en ikzelf, door middel van lezingen, discussies, films en rondleidingen, onder de oppervlakte van de Europese cultuur kijken om de wortels ervan te begrijpen. Doe mee met ons in Amsterdam, 12-16 juli! Hartelijk uitgenodigd!
Of, voor degenen die een serieuzere training willen, overweeg ons masterprogramma in Missional Leadership and European Studies. Geïnteresseerd? Schrijf me op info@schumancentre.eu.
Een hartelijke groet!
