We worden in deze dagen wakker geschud door de verschuiving van het naoorlogse tijdperk van vrede en welvaart naar een vooroorlogse fase in een nieuwe Koude Oorlog.
Dit is nieuw terrein voor de meesten van ons. Al twee generaties – meer dan zeven decennia – beschouwen we onze vrede als vanzelfsprekend. Toch zijn degenen van mijn boomer-generatie, geboren nadat soldaten terugkeerden uit oorlogsgebieden om te trouwen met hun wachtende geliefden, opgevoed met oorlogsverhalen. De generatie van mijn vader, zijn vader en zijn grootvader waren allemaal betrokken bij oorlogen: Respectievelijk de Tweede Wereldoorlog, de Grote Oorlog of Eerste Wereldoorlog en de Boerenoorlog (1899-1902)
Tijdens de eerste twee jaar van mijn gymnasium in Nieuw-Zeeland werden wij, alle duizend schooljongens, elke dinsdagmiddag betrokken bij militaire oefeningen en training. We leerden om machinegeweren te ontmantelen en weer in elkaar te zetten, geweren schoon te maken, driloefeningen te doen en kaarten te lezen. En dat down-under, aan de andere kant van de wereld! We waren ons er allemaal van bewust dat we op een dag opgeroepen zouden kunnen worden voor militaire dienst, in navolging van de generaties van onze voorouders. Ik herinner me dat ik met een vriend een feestje vierde toen onze geboortedata niet waren ingeloot voor de oproeping voor de dienstplicht.
Mijn zonen hebben echter nooit het idee gehad om dienstplichtig te moeten zijn, hoewel ze zijn opgegroeid in het hart van het continent waar de meeste veldslagen uit de geschiedenis hebben plaatsgevonden (zie de Wikimedia-kaart hierboven die laat zien waar sinds 2000 voor Christus veldslagen hebben plaatsgevonden).
Vergeving
Vrede is dus niet de norm geweest voor Europa. En toen de kanonnen in 1945 zwegen, volgde er niet automatisch vrede. Europa leed aan een ernstig geval van posttraumatische stressstoornis tijdens de vijf angstige, bittere en angstige naoorlogse jaren. Naties, steden, gemeenschappen en families waren verdeeld, ontwricht, ontworteld en vernietigd. De dreiging van een nieuwe kernoorlog met de Sovjets hing als een zware wolk boven het continent.
Pas toen Robert Schuman, een toegewijde gelovige, een concreet plan presenteerde voor de wederopbouw van Europa op basis van vergeving, verzoening, gedeelde soevereiniteit en solidariteit, was er een blauwdruk voor blijvende vrede. Een die zich over het hele continent bleef verspreiden. Dat inspireerde tot hoop voor degenen die onder het juk van een onderdrukkend autocratisch bewind leefden. Het bracht democratie en rechtsstaat eerst naar Spanje, Portugal en Griekenland, vervolgens naar de voormalige communistische landen in Midden- en Oost-Europa en nu naar de landen die nu vechten tegen de controle van het Kremlin of zich daartegen verzetten.
Daarom moeten we elk jaar stilstaan om God te danken voor wat er op 9 mei 1950 gebeurde. Want in een toespraak van slechts drie minuten op die dag legde Schuman als Franse minister van Buitenlandse Zaken de basis voor wat de Europese Unie is geworden. Hij kondigde een plan aan om de kolen- en staalindustrie van Frankrijk, Duitsland en de Benelux samen te voegen en zo de ontwikkeling van een oorlogsmachine door één van deze landen alleen onmogelijk te maken. Met dit plan begon een proces om de oude cyclus van wraak en geweld te doorbreken en een beweging om een gemeenschap van naties op te bouwen. Dat is ook de reden waarom 9 mei in de hele EU, inclusief Oekraïne, officieel wordt erkend als Dag van Europa (hoewel dit hier in Nederland schandelijk wordt genegeerd!).
Forum
We hebben het Schuman Centrum voor Europese Studies opgericht op de 60e verjaardag van de Schuman Verklaring, 9 mei 2010. Sinds 2011 houden we op of rond deze datum een State of Europe Forum in de hoofdstad van het land dat het voorzitterschap van de EU bekleedt. Christenen van alle denominaties en disciplines uit heel Europa – binnen en buiten de EU – worden uitgenodigd om samen na te denken over hoe vrede naar Europa is gekomen en hoe ons continent er vandaag voor staat in het licht van Schumans visie voor ‘een gemeenschap van volkeren die diep geworteld is in fundamentele christelijke waarden’.
Dit jaar zullen we op 10 mei (vrijdagavond) en 11 mei (zaterdag de hele dag) samenkomen in de historische Karmelietenkerk in Brussel voor het 2024 State of Europe Forum. De Anglicaanse bisschop in Europa, Rt Rev Robert Innes, en de voormalige premier van Slowakije, Eduard Heger (die ik onlangs interviewde), zullen deel uitmaken van de verschillende sprekers die ons helpen te onderscheiden waar God aan het werk is in ons verdeelde en gepolariseerde Europa.
Op Europadag zelf, donderdag 9 mei, toevallig ook Hemelvaartsdag dit jaar, houdt het Schuman Centrum een Europese Studiedag in de Kapel van Europa. Tijdens de ochtend- en middagsessies wordt onderzocht hoe het christelijk geloof de Europese identiteit en cultuur heeft gevormd en het Europese integratieproces heeft geïnspireerd.
Op vrijdagochtend (de 10e) houden we een wandeling door de Europese wijk van Brussel, waarbij we de functies van de verschillende Europese instellingen uitleggen en de deelnemers de gelegenheid geven om het Parlementarium en het Huis van de Europese geschiedenis te bezoeken.
Met de verkiezingen voor het Europees Parlement in juni (6-9) in het vooruitzicht, zullen deze evenementen je helpen je voor te bereiden om met begrip te stemmen. We nodigen je uit om deze data te reserveren en met ons mee te gaan naar Brussel om beter te begrijpen wat wij als Gods volk moeten doen in deze cruciale dagen voor Europa.
(Houd deze ruimte in de gaten voor meer informatie over de Europese Studiedag, de Wandeling, het Forum en hoe je je kunt aanmelden).
Tot volgende week
