Olga is een overlever. De eerste keer dat ze aan de dood ontsnapte, was voordat ze zelfs maar geboren was.
Ze was een Tsjernobyl-baby. Dat wil zeggen, haar moeder beviel van haar in 1986, kort nadat de ergste kernramp ter wereld zich Tsjernobyl had voorgedaan, slechts 40 kilometer ten noorden van Kiev, dicht bij de Wit-Russische grens. Nadat de reactor van de kerncentrale was ontploft kregen zwangere moeders in Oekraïne de opdracht hun baby’s te aborteren. Ze kregen te horen dat de baby’s allemaal misvormd zouden zijn.
Maar de moeder van Olga, die 400 kilometer verderop in het zuiden van Oekraïne woonde, weigerde haar baby te aborteren. Olga was dus een van de weinigen die in die rampzalige periode werd geboren, een perfect, mooi kind.
De tweede keer dat ze aan de dood ontsnapte, was op de ochtend van de Russische invasie van Oekraïne, 24 februari 2022. Zij en haar man, Sashai, hadden het idee gehad dat God hen had gezegd bereid te zijn te vluchten. Ze gingen brandstof, voedsel en andere benodigdheden klaarzetten, klaar om te vluchten zodra het moment daar was.
Dat moment kwam op een dag om vijf uur ’s ochtends toen het nieuws doorkwam over de aanval op Kiev. Olga en Sasha (namen veranderd) hebben hun twee zonen en andere leden van hun kerkelijke gemeenschap bij elkaar gebracht. Ze zijn zo snel mogelijk op weg gegaan naar de rivier de Dnjepr om van de oostelijke oever naar de westelijke oever over te steken. Ze passeerden rijen voertuigen bij benzinestations van mensen die kostbare tijd kwijt waren aan het kopen van brandstof. Hun kleine konvooi stak de Kakhovka-dam over bij Kherson, waar de rivier uitmondt in de Zwarte Zee. Afgelopen juni werd de dam (hoogstwaarschijnlijk) door de Russen opgeblazen, wat kolossale overstromingen en milieuschade veroorzaakte, met verlies van mensenlevens en vee.
Terwijl hun konvooi westwaarts vluchtte, kregen ze colonnes Russische tanks in het oog die op weg waren om de dam te veroveren, want die was een strategische voorziening die zowel water als elektriciteit voor de Krim leverde. Kort nadat ze de dam waren overgestoken, namen Russische soldaten de macht over en begonnen iedereen neer te schieten die probeerde te vluchten.
Wat misschien anders hun lot zou zijn geweest…
Olga is vandaag mijn vertaler in Cluj-Napoca, Roemenië, waar ik contact heb met enkelen van de tweeduizend Oekraïense vluchtelingen in deze stad. Sommigen van hen waren in mei vorig jaar in Stockholm om het State of Europe Forum bij te wonen. Ze vroegen me toen om wat ze op het forum hoorden te delen met andere vluchtelingen in Cluj.
Deze Oekraïners maken deel uit van de grootste vluchtelingencrisis sinds de Tweede Wereldoorlog. Zes miljoen moesten het land ontvluchten; nog eens acht miljoen zijn ontheemd in hun eigen land.
Enkele van de aantrekkelijke jonge Oekraïense vrouwen hebben Olga en Sasha diep ontroerd bedankt voor het regelen van hun ontsnapping, wetende dat hun waarschijnlijke lot verkrachting en de dood zou zijn geweest. Eén raakte getraumatiseerd nadat zij op de markt werd vastgehouden door Russische soldaten die willekeurig mensen begonnen neer te schieten. Ze lag op de grond tussen de dode lichamen en deed vier uur lang alsof ze dood was toen soldaten kwamen door de lijken te schoppen, totdat ze kon ontsnappen.
Dus wat zeg je tegen mensen die zo’n trauma hebben meegemaakt? Hoe kun je bemoediging brengen als er wijdverspreid wordt gesproken over een patstelling aan het front en de westerse bondgenoten zich niet aan de beloften van financiële en militaire hulp houden?
Zoals een van onze YWAM-leiders in Oekraïne onlangs uitlegde, bereiken marathonlopers een fase van de race waarin hun lichaam schreeuwt om het op te geven. Dat is het moment waarop je vastberadenheid nodig hebt om door de pijnbarrière heen te dringen, zei hij; dan heb je aanmoediging nodig.
Momenten van genade
De Oekraïners in Stockholm waren bemoedigd door een groter beeld te horen en iets te begrijpen van Gods daden in het Europese verhaal, vroeger en nu. Dit maakt deel uit van waar we vandaag samen over praten: de momenten van genade na de Tweede Wereldoorlog, toen vergeving en verzoening de wederopbouw mogelijk maakten; de momenten van genade die ervoor zorgden dat het communisme instortte en miljoenen mensen in Midden- en Oost-Europa bevrijd werden uit de dodelijke greep van het autocratische bewind; de momenten van genade tijdens de Oranje Revolutie van 2005 en de Revolutie van Waardigheid in 2014, toen Oekraïners hun oude afhankelijke houding van homo sovieticus begonnen af te werpen en kozen voor homo maidanus (de opstand van de Oekrainers voor onafhankelijkheid in 2014, o.a. door demonstraties op het Maidan Plein in Kiev). Toen namen ze verantwoordelijkheid voor hun eigen toekomst en vrijheid. En de momenten van genade in februari vorig jaar toen de gevreesde Russische invasie werd gedwarsboomd door de moed en veerkracht van hun president en hun eigen troepen.
We moeten allemaal de Oekraïners aanmoedigen – de vluchtelingen in onze eigen landen, maar ook degenen die strijden om hun thuisland te verdedigen en te bevrijden – om aan de goede kant van de geschiedenis te volharden.
Dit is geen tijd om moe te worden. Wij Europeanen moeten ons bewust worden van de realiteit dat de enige manier om een nog grotere vluchtelingencrisis te voorkomen is door Oekraïne te helpen deze oorlog te winnen.
Tot volgende week,
